تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
عفونت گوش، مشکلی است که در کودکان به دلیل ساختار و آناتومی خاص این ناحیه بیشتر از بزرگسالان رخ میدهد. این عفونت میتواند همراه با درد و علائم آزاردهنده و یا عوارض جدی مانند آسیب به پرده گوش و شنوایی باشد، پس درمان و نحوه مقابله با آن بسیار مهم است. به نظر شما علائم عفونت گوش نوزادان چیست و چه راهکارهایی برای آن وجود دارد؟ هر چه بیشتر با عفونت ناحیه گوش در سنین کم آشنا باشید، میتوانید آگاهانهتر با آن برخورد کنید. پس اگر صاحب فرزند کم سن هستید یا اینکه در اطراف خود با نوزادان سر و کار دارید، حتما این مطلب را دنبال کنید.
انواع عفونت گوش نوزادان و کودکان
عفونت گوش در کودکان اغلب با نام اوتیت مدیا که به معنی عفونت گوش میانی است، شناخته میشود. اما درگیری گوش میانی تنها شکل ایجاد عفونت نیست. گوش دارای سه بخش داخلی، خارجی و میانی است که در هر سه قسمت، احتمال عفونت وجود دارد. اما چیزی که در نوزادان شایع است، درگیری گوش میانی است. در این بخش قصد داریم انواع درگیریهای احتمالی در نوزادان و کودکان را بررسی کنیم.
1. عفونت گوش میانی( اوتیت میانی)
تجمع مایع در پشت پرده گوش، میتواند منجر به عفونت گوش میانی در نوزادان بشود. بیشتر مواقع این باکتری یا ویروس رشد یافته در گوش میانی است که علائم را ایجاد میکنند. این عفونت معمولا باعث ایجاد مشکلات جدی نمیشود، چون به صورت خود محدودشونده بوده و عوارض جدی ایجاد نمیکند. البته در گروهی از نوزادان ممکن است عفونت جدی شده و با تب و عوارض مهم همراه شود.
2. عفونت گوش خارجی( گوش شناگر)
عفونت گوش خارجی، بیشتر در بزرگسالان ایجاد میشود، چون معمولا با شنای طولانی مدت و وارد شدن آب آلوده به کانال خارجی گوش مرتبط است. با ورود باکتری از طریق آب آلوده به این قسمت، یعنی محدوده بین پرده و قسمت خارجی، باکتریها فرصت رشد پیدا کرده و باعث ایجاد التهاب میشوند. احتمال عفونت در بخش خارجی گوش در کودکان بسیار کم است، از اینرو در تشخیص افتراقیهای اولیه کمتر به آن توجه میشود.
دلایل عفونت گوش در کودکان چیست؟
چه چیزی باعث عفونت گوش میانی در نوزادان میشود؟ باکتریها و ویروسها از مهمترین عوامل ایجاد عفونت هستند. غالبا چنین مشکلی، پس از یک سرماخوردگی، آنفلوآنزا یا یک عفونت در بخش فوقانی دستگاه تنفس، ایجاد میشود. در این شرایط تهاجم عامل بیماریزا به گوش میانی صورت میگیرد که همین تهاجم، باعث تورم در شیپور استاش و انسداد آن میشود. شیپور استاش لوله باریکی است که از طریق آن گوش میانی با گلو ارتباط پیدا میکند.
این ارتباط باعث می شود تا عوامل بیماریزا موجود در گلو یا دستگاه تنفس، به بخشهای بالایی یعنی گوش راه پیدا کنند. تورم این لوله باعث انسداد و عدم تخلیه مایع میشود که همین موضوع برای ایجاد عفونت کافی است. غالبا عفونت ناحیه گوش، در کودکان یا نوزادان بیشتر است، چون ساختار شیپور استاش در آنها به صورتی است که تخلیه آن را دشوار میکند. اما همیشه علت عفونت در گوش کودکان، باکتریها یا ویروسها نیستند.
انسداد لوله شیپور استاش میتواند دلایل دیگری مانند تورم آدنوئیدها، آلرژی، در معرض قرار گرفتن با دود سیگار یا آلودگی هوا هم داشته باشد. آدنوئید نوعی بافت لنفاوی است که در نزدیکی شیپور استاش قرار دارد و از اینرو تورم آن میتواند باعث ایجاد فشار و انسداد این لوله شود. در واکنشهای آلرژیک، التهاب باعث تجمع مایع شده و به این ترتیب ریسک عفونت بیشتر میشود. همچنین دود و یا آلودگی تحریک شیپور استاش را به همراه خواهند داشت و به این ترتیب بازهم انسداد ایجاد میکنند.
همانطور که مشخص است، دلایل زیادی برای عفونت گوش در سنین کم وجود دارد، از اینرو شیوع نسبتا بالای آن توجیه میشود.
آیا ترشحات زرد رنگ گوش نوزادان نشانه عفونت است ؟
ترشحات زرد رنگ گوش، نوعی سد دفاعی در این ناحیه است که مانع از ورود ذرات خارجی مانند حشرات و ایجاد مشکلاتی مانند عفونت میشوند. وجود سلولهای مرده و مایع غلیظ در این ناحیه، باعث میشود تا ترشحات به رنگ زرد دیده شوند. اما آیا مشاهده این ترشحات میتواند نگرانکننده باشد؟
مایع غلیظ و زرد رنگ اشاره شده به صورت طبیعی و مداوم توسط گوش ساخته میشود، پس به صورت طبیعی نباید نگران آن باشیم. گاهی ممکن است حجم ترشحات هم به نحوی باشد که ما را در مورد علت عفونت گوش در نوزادان یا مشکل در آن ناحیه نگران کند، اما بازهم عموما نگران خاصی وجود ندارد. بیشتر، این خارج شدن ترشحات همراه با نشانههای دیگر است که میتواند ما را به سمت عفونت گوش ببرد.
اگر ترشحات افرایش پیدا کردهاند و همزمان نوزاد شما گوش خود را میکشد یا اینکه کم اشتها شده است، به عفونت احتمالی در آن ناحیه شک میکنیم. باید دقت داشته باشید که گاهی اقدامات خود شما باعث تجمع و ایجاد بیماری در آن ناحیه میشود. بهتر است از گوش پاککن و وسایل این چنینی برای پاک کردن ترشحات استفاده نکنید، چون احتمال دارد همزمان با این کار، ترشحات به قسمتهای عمقی بروند و به این ترتیب تجمع پیدا کنند.
برای تمیز کردن ترشحات، میتوانید به شستن و خشک کردن بخش خارجی گوش بسنده کرده و در صورت نیاز، از قطره گوش برای نرم کردن و کمک به خروج ترشحات استفاده کنید.
علائم عفونت گوش
نشانههای عفونت گوش نوزادان بر اساس شدت میتوانند از درد خفیف تا درد شدید همراه با علائم سیستمیک یعنی تب متفاوت باشد. درد گوش، یکی از شایعترین علائم عفونت این ناحیه است که میتواند به تشخیص نهایی هم کمک بکند. به دنبال این عفونت، ممکن است بیمار دارای احساس سنگینی، کاهش شنوایی یا خروج مایعی به رنگ زرد، قهوهای یا سفید از گوش باشد. همچنین به دنبال درد، کاهش اشتها و بیخوابی هم ایجاد خواهد شد.
موارد گفته شده، علائم عفونت گوش هستند که البته در نوزادان به شکلهای متفاوتتری خود را نشان میدهند. درد میتواند باعث بیقراری یا گریه نوزاد بشود. این بیقراری طولانی مدت از اولین نشانههایی است که به ما هشدار وجود مشکلی را خواهد داد. درگیری گوش و درد در این ناحیه باعث میشود که نوزاد به دفعات گوش خود را بکشد یا اینکه بمالد. در موارد شدید، احتمالا علائمی مانند تب خود را نشان خواهند داد.
منظور از تب، درجه حرارت بیشتر از ۳۸ درجه سانتیگراد است که توسط پزشک یا فرد معاینهکننده تشخیص داده میشود. عدم تمایل به غذا و کاهش اشتها، نشانه مهم دیگری برای تشخیص عفونت در ناحیه گوش است. این بی اشتهایی به دلیل تشدید درد در حین قورت دادن غذا بر اثر تغییر فشار در گوش میانی است. از میان موارد گفته شده، نشانههایی مانند تب در عفونتهای دیگر هم دیده میشوند، اما همراهی آن با درد گوش یا ترشح از آن میتواند ما را به سمت تشخیص در این ناحیه ببرد.
تجمع مایع و کاهش شنوایی باعث میشود تا نوزاد به برخی از صداها واکنش نشان ندهند. از این مشکل میتوانیم متوجه وجود احساس سنگینی یا کاهش شنوایی در آن ناحیه شویم.
اگر نوزاد دلبند شما نیز دارای یک یا چندتا از علائم بالاست می توانید بدون هیچ نگرانی و به راحتی چند کلیک با بهترین متخصصان اطفال آنلاین یا بهترین پزشکان عمومی به صورت مجازی ویزیت داشته باشید.
درمان عفونت گوش نوزادان
راههای درمان عفونت گوش در کودکان
درمان عفونت گوش در نوزادان، عمدتا بر اساس شرایط بالینی و وضعیت کودک انجام میشود. منظور از وضعیت کودک، سابقه عفونت در گذشته، بیماریهای خاص و یا سن است. این موارد میتوانند محدودیتهایی برای تجویز دارو ایجاد کنند. به عنوان مثال برای کنترل تب در کودکان، نمیتوان آسپرین تجویز کرد، چون باعث عوارض جدی مانند سندروم ری میشود که میتواند حتی منجر به فوت هم شود!
اساس درمان بر تجویز آنتی بیوتیک برای کنترل عفونتهای باکتریایی، استفاده از داروهای ضد تب یا درد و مشاهده یا ترکیبی از آنها است. البته قرار نیست برای همه کودکان از ترکیب هر سه روش گفته شده، استفاده کرد. همانطور که در ابتدا هم گفته شد، شرایط کودک و تشخیص پزشک در درمان عفونت ناحیه گوش در نوزادان اهمیت دارد. حال به سراغ سوال اصلی خواهیم رفت، در چه شرایطی باید آنتیبیوتیک یا ترکیبی از موارد گفته شده را استفاده کنیم؟
1. آنتیبیوتیک
درمان عفونت گوش در نوزادان، عمدتا بر اساس شرایط بالینی و وضعیت کودک انجام میشود. منظور از وضعیت کودک، سابقه عفونت در گذشته، بیماریهای خاص و یا سن است. این موارد میتوانند محدودیتهایی برای تجویز دارو ایجاد کنند. به عنوان مثال برای کنترل تب در کودکان، نمیتوان آسپرین تجویز کرد، چون باعث عوارض جدی مانند سندروم ری میشود که میتواند حتی منجر به فوت هم شود!
اساس درمان بر تجویز آنتی بیوتیک برای کنترل عفونتهای باکتریایی، استفاده از داروهای ضد تب یا درد و مشاهده یا ترکیبی از آنها است. البته قرار نیست برای همه کودکان از ترکیب هر سه روش گفته شده، استفاده کرد. همانطور که در ابتدا هم گفته شد، شرایط کودک و تشخیص پزشک در درمان عفونت ناحیه گوش در نوزادان اهمیت دارد. حال به سراغ سوال اصلی خواهیم رفت، در چه شرایطی باید آنتیبیوتیک یا ترکیبی از موارد گفته شده را استفاده کنیم؟
به طور کلی، این مشکل در اغلب موارد به صورت خودبهخود و یا بدون استفاده از این داروها بهبود پیدا میکند. پس در بیشتر مواقع، آنتیبیوتیک گزینه اول درمانی نیست، مگر اینکه نوازد دارای ۱. تب شدید ۲. عفونت هر دو گوش و یا ۳. کمتر از ۲۴ ماه سن باشد. در این موارد میتوان باید برای کنترل علائم و جلوگیری از ایجاد مشکلات جدیتر، از آنتیبیوتیک استفاده کرد. توجه داشته باشید که تجویز آنتی بیوتیک صرفا باید توسط پزشک انجام شود و از مصرف خودسرانه آن پرهیز نمایید. همچنین باید حتما داروهای توصیه شده توسط پزشک، تا زمان گفته شده مصرف شوند، حتی اگر علائم زودتر از زمان توصیه شده برطرف بشوند.اساس درمان بر تجویز آنتی بیوتیک برای کنترل عفونتهای باکتریایی، استفاده از داروهای ضد تب یا درد و مشاهده یا ترکیبی از آنها است. البته قرار نیست برای همه کودکان از ترکیب هر سه روش گفته شده، استفاده کرد. همانطور که در ابتدا هم گفته شد، شرایط کودک و تشخیص پزشک در درمان عفونت ناحیه گوش در نوزادان اهمیت دارد. حال به سراغ سوال اصلی خواهیم رفت، در چه شرایطی باید آنتیبیوتیک یا ترکیبی از موارد گفته شده را استفاده کنیم؟
2.مراقبت در منزل
در شرایطی که نوزاد بالای ۲۴ ماه سن دارد، دارای تب یا درد شدید نیست، میتوان بدون تجویز آنتیبیوتیک نوزاد را در منزل تحت نظر قرار داد. غالبا پزشکان ترجیح میدهند قبل از تجویز آنتیبیوتیک در عفونت گوش، بیماران را تحت نظر قرار دهند. البته در این مدت برای کنترل تب یا درد، داروهای مورد نیاز داده میشود. اگر علائم و تب نوزاد در فاصله یک تا سه روز بهتر نشد، باید مجدد به پزشک مراجعه کرد. احتمالا در این شرایط پزشک برای کنترل عفونت، آنتیبیوتیک مناسب را شروع کند.
3. تجویز داروهای تب بر و مسکن
در مرحله بعدی درمان عفونت، نوبت به کنترل تب و درد گوش میرسد. این درمان برای بیشتر نوزادان چه آنهایی که آنتیبیوتیک مصرف کردهاند و چه آنهایی که نکردهاند، داده میشود. ایبوپروفن و استامینوفن از جمله داروهایی است که از بین بردن تب یا درد استفاده میشوند. همانطور که اشاره شد در این مرحله نباید به هیچ وجه از آسپرین استفاده کرد، چون باعث عوارض بسیار خطرناکی میشود.
4. درمانهای مکمل
درمان عفونت گوش در نوزادان ممکن است شامل درمانهای مکمل هم بشود. معمولا تبلیغات زیادی پیرامون روشهایی مانند هومیوپاتی، طب سوزنی و غیره میشود که ممکن است برای خانوادهها وسوسهانگیز باشد. اما تاکنون مطالعات بسیار کمی در مورد نحوه تاثیر این روشها انجام شده است. ضمنا، در این مطالعات هم تعداد کمی توانستهاند اثربخشی این درمانها را تایید کنند، از اینرو اغلب برای کنترل عفونت گوش توصیه نمیشوند.
علاوه بر این، هنوز تاکنون تاثیر داروهای آنتی هیستامین و ضد سرفه در بهبودی عفونت گوش ثابت نشده است. پس از آنجایی که احتمال دارد خود این داروها باعث ایجاد عوارض شوند، تجویز آنتی هیستامین و ضد احتقان توصیه نمیشود. اساس درمان عفونت ایجاد شده در گوش کودکان، سه روش قبلی است و موارد اشاره شده در این بخش به ندرت مورد استفاده قرار میگیرند.
درمان خانگی عفونت گوش کودکان
درمان عفونت ناحیه گوش به صورت خانگی در کودکان بیشتر بر مدیریت و کاهش علائم تمرکز میکنند و اغلب نمیتوانند مشکل را ریشهکن کنند، چون در این راهکارها عامل اصلی عفونت شناسایی نمیشود. پس مطمئنا درمانهای خانگی نمیتوانند به اندازه مراجعه به پزشک مطمئن باشند. اما با این حال باید با چنین درمانهایی هم آشنا شد تا در صورت لزوم و عدم دسترسی به پزشک از آنها استفاده کرد. حال به نظر شما درمانهای خانگی شامل چه مواردی میشوند؟
استفاده از مایعات، میتواند علائم عفونت گوش نوزادان را کاهش بدهند. با مصرف مایعات، مخاط رقیقتر شده و همین تغییر، میتواند تخلیه از شیپور استاش را تحریک کند. به دنبال تخلیه، فشار در گوش کاهش و علائم بهبود پیدا میکنند. ضمنا با وجود کاهش اشتها به دلیل بدتر شدن درد گوش در حین بلع، بهتر است مصرف مایعات و غذاهای آبکی را جایگزین کنید.
نحوه خواب نوزاد میتواند علائم در عفونت گوش را کمتر کند. بهتر است سر نوزاد در هنگام خواب با استفاده از چند بالشت بالا نگه داشته شود. این شیوه هم میتواند تخلیه از گوش میانی و کاهش فشار را در آن به همراه داشته باشد.
تب بالا و درد شدید میتوانند نشان از یک عفونت جدی باشند، پس در این شرایط، مراجعه به پزشک اهمیت زیادی دارد. اما در صورت عدم دسترسی به پزشک، میتوان برای کنترل این علائم از داروهای بدون نسخه استفاده کرد. همانطور که اشاره شد، استامینوفن یا ایبوپروفن داروهای خوبی برای کاهش تب یا درد هستند. البته باید حتما در مورد مقدار و مدت زمان این داروها با یک متخصص مشورت کنید. مصرف خودسرانه و بدون آگاهی، تنها باعث بیشتر شدن مشکلات میشود.
اگر تمایلی به استفاده از داروهای مسکن ندارید، میتوانید با استفاده از کمپرس گرم و سرد که یک روش کمریسکتر است برای کاهش درد و التهاب استفاده کنید. هر روشی که بتواند التهاب را در گوش کودکان کاهش بدهد، به کاهش درد هم کمک میکند. برای شروع باید پارچه تمیزی را در آب گرم خیس کنید. آب پارچه را بگیرید و آن را روی گوش کودک فشار بدهید. این کار را برای چند دقیقه ادامه بدهید و سپس به سراغ آب سرد بروید.
همانند مرحله قبل، پارچه را در آب سرد خیس کنید و آن را فشار بدهید تا آبش به طور کامل از بین برود. این دستمال را هم روی گوش قرار بدهید. تغییر دما ایجاد شده، التهاب را کمتر میکند و به کاهش درد کمک میکند.
درمان عفونت گوش در نوزادان به صورت خانگی، از درمانهای تجربی که تا حدودی در بهبود علائم تاثیر دارند، استفاده میکند. یکی از درمانها، استفاده از هیدروژن پراکسید است. ترکیبات این قطره میتواند به حذف تعدادی از باکتریهای رشد کرده در گوش کمک بکند. البته همانطور که اشاره شد، همیشه باکتری عامل ایجاد عفونت در این ناحیه نیست. پس اگر عامل بیماری میکروب و یا علت دیگری باشد، هیدروژن پراکسید نمیتواند کارآیی داشته باشد.
به هیچ وجه از این قطره به مقدار زیاد استفاده نکنید، چون قطعا نتیجه عکس خواهد داد. بهترین راهکار این است که از یک متخصص کمک بگیرید. مطمئنا در این شرایط میتوانید هم بهتر و هم به مقدار کافی تری از این قطره استفاده کنید.
حتما شنیدهاید که قرقره کردن آب نمک میتواند برای کاهش درد و التهاب گلو که ناشی از عفونت است، مفید باشد. عفونت گوش در نوزادان غالبا ثانویه به یک عفونت در گلو یا بخشهای فوقانی دستگاه تنفس است. پس قرقره کردن آب نمک به جلوگیری و حتی تا حدودی کنترل عفونت در گلو، کمک میکند.
درمانهای طبیعی، معمولا عوارض کمی دارند اما به همان نسبت ممکن است اثرات کمتری هم داشته باشند. در مواردی که عفونت گوش شدید است، نمیتوان انتظار داشت که با درمانهایی مانند زنجبیل، بیماری کنترل شود. اما به عنوان یک درمان اولیه برای جلوگیری از پیشرفت، گزینه خوبی هستند. زنجبیل دارای خاصیت ضد التهاب است که با این کار درد را هم کنترل میکند. باید دقت کنید که آب زنجبیل نباید وارد مجرای گوش شود، چون باعث تحریک و بیشتر شدن علائم میشود.
همانند زنجبیل، روغن سیر هم میتواند عفونت گوش میانی در نوزادان را تسکین بدهد. برای این کار، مقداری روغن سیر را گرم کرده و در اطراف گوش بمالید. این روغن تا حدودی دارای خاصیت ضد باکتری است، پس میتواند عفونت را تا حدودی بهتر کند. باید توجه داشته باشید که روغن وارد مجرای گوش نشود تا عوارض دیگری ایجاد نکند.
در صورتی که با هیچ یک از روش های بالا به نتیجه مطلوبتان نرسیده اید می توانید با کلیک روی لینک زیر با بهترین متخصصان اطفال ویزیت مجازی داشته باشید یا در صورت تمایل نوبت مراجعه حضوری همین امروز را برای یک از متخصصان اطفال شهر خود دریافت کنید.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.