تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
زمانی که از زندگی نباتی صحبت میکنیم، مقصودمان این است که فعالیت حیاتی بدن فرد مانند تنفس ضربان قلب سالم است و حتی ممکن است بنظر برسد که واکنشهایی به محیط اطراف دارد اما این واکنش ها غیرارادی هستند و در اصل فرد هیچ هوشیاری نسبت به خود و محیط اطرافش ندارد. در ادامهی مقاله هرآنچه را که لازم است دربارهی این موضوع بدانید از علل و علائم گرفته تا نوع راهکارهای درمانی را بررسی خواهیم کرد.
زندگی نباتی چیست؟
زندگی نباتی که از آن به عنوان عدم پاسخگویی بعد از کما یاد میشود در پی آسیبهای شدید مغزی بوجود میآید. در زندگی نباتی فرد زنده است و بسیاری از عملکردهای فیزیکی طبیعی بدن را داراست. ممکن است بدلیل سالم بودن برخی از نواحی مغز از جمله ساقهی مغزی چشمانش باز باشد یا خواب و بیداری منظمی داشته باشد. حتی ممکن است شخص بتواند بجود و بلع کند یا صداهایی تولید کند اما نسبت به خود و محیط اطرافش هوشیاری ندارد و این عکس العملها ناشی از پاسخهای غیر ارادی فرد است.
زندگی نباتی چگونه تشخیص داده میشود؟
زندگی نباتی معمولا پس از کما به وجود میآید و نیازمند این است که از چند جنبه مورد بررسی قرار بگیرد تا تشخیص داده شود.
معاینه بالینی
یک پزشک متخصص طب اورژانس، مغز و اعصاب یا آی سی یو سطح هوشیاری، پاسخگویی و رفلکسهای اساسی فرد را ارزیابی میکند.
برای مثال موارد زیر حائز اهمیت هستند:
- آیا فرد چشمان خود را باز میکند؟
- آیا شخص چرخههای خواب و بیداری منظمی را تجربه می کند؟
- فرد چه رفلکسهایی به محیط نشان میدهد؟ مثلا در پاسخ به صداهای بلند پلک میزند یا هنگام فشار دادن دست خود را عقب میکشد؟
مقیاس کما گلاسکو (GCS)
مقیاس گلاسکو یکی از شاخصهایی است است که توسط پزشکان برای نمره دادن به سطح هوشیاری افراد به کار میرود.
این شاخص باز شدن چشمها، پاسخ کلامی و پاسخ حرکتی را ارزیابی میکند که نشان دهنده اختلال در هوشیاری است و ممکن است حالت نباتی را نشان دهد. معمولا در زندگی نباتی این شاخص به زیر عدد سه سقوط میکند.
ابزارهای کمکی برای تشخیص دقیقتر
برای تشخیص دقیقتر زندگی نباتی از برخی از ابزارها به کار میروند. استفاده از این روشهای تشخیصی در اتخاذ رویکرد درمانی هم موثر هستند.
- EEG (الکتروانسفالوگرام): ارزیابی فعالیت الکتریکی در مغز
- سی تی اسکن یا ام آر آی: کمک به ارزیابی آسیب به مغز و ساقه مغز
- اسکن PET: کمک به ارزیابی عملکرد مغز
زندگی نباتی چقدر طول میکشد؟
زندگی نباتی بسته به علت و شدت از نظر زمان طول کشیدن به سه حالت طبقه بندی میشود:
- زندگی نباتی کوتاه مدت: این نوع معمولا زیر یک ماه به اتمام میرسد.
- زندگی نباتی پایدار: بیش از چهار هفته طول میکشد.
- زندگی نباتی دائمی: به مدت شش ماه (در صورت آسیب مغزی غیر ضربه ای) یا بیش از 12 ماه (در صورت آسیب مغزی تروماتیک) ادامه مییابد.
روش درمان زندگی نباتی
درمان زندگی نباتی نادر است، اما کاملاً غیرممکن نیست. متاسفانه هیچ درمان دارو یا روش درمانی خاصی برای آن پیدا نشده است. برخی از افراد ممکن است در طول زمان، بهبودی محدود خود بخودی نشان دهند. با این حال، این بهبودی معمولاً حداقلی است و سبب درمان زندگی نباتی نمیشود. با این حال همواره ممکن است راه نجاتی وجود داشته باشد. عوامل زیر بر بهبودی زندگی نباتی موثر هستند.درمان بیمار دارای این شرایط بسیار سخت، پیچیده و زمان بر است. بیمارستان ها به علت شلوغی بالا و بستری های متعدد ممکن است نتوانند خدمات مطلوب شما را به بیمار دارای زندگی نباتی ارائه دهند. در صورت تمایل می توانید با تیم های تخصصی درمان در منزل (ICU در منزل) شامل پزشکان و پرستاران تخصصی ICU مشورت کرده و از حضور آن ها در درمان بیمارتان استفاده کنید.
عوامل موثر بر بهبودی زندگی نباتی
عوامل متعددی میتواند بر بهبودی زندگی نباتی تاثیر گذار باشد که موارد زیر مهم هستند:
علت زمینه ای
آسیب مغزی تروماتیک: اگر علت این حادثه ناشی از یک آسیب مغزی تروماتیک باشد (تصادف یا سقوط)، شانس بهبودی عموماً بهتر از آسیبهای مغزی غیرتروماتیک است.
آسیب مغزی بدون ضربه: شرایطی مانند سکته مغزی، عفونت یا اختلالات متابولیک ممکن است پیش آگهی کمتری داشته باشد.
مدت زمان
هر چه فرد بیشتر در حالت نباتی باقی بماند، احتمال بهبودی کمتر می شود.
سن
افراد جوانتر نسبت به افراد مسن شانس بیشتری برای بهبودی دارند.
شدت آسیب مغزی
میزان آسیب مغزی به طور قابل توجهی بر پتانسیل بهبود تأثیر میگذارد.
زندگی نباتی چقدر طول میکشد؟
معمولاً بسته به علت زمینهای، مدت زمان خاصی ادامه دارد که از موارد زیر پیروی میکند:
هنگامی که به تروما مربوط نمی شود، اگر بیش از چهار هفته طول بکشد، پایدار در نظر گرفته می شود.
هنگامی که مربوط به تروما باشد، مانند آسیب مغزی تروماتیک، اگر بیش از 12 ماه طول بکشد، پایدار در نظر گرفته می شود.
بسته به شرایط ممکن است برای چندین هفته تا بیش از یک سال باقی بماند.
درمان زندگی نباتی در طب سنتی به چه صورت است؟
ادعاهای طب سنتی مبنی بر درمان زندگی نباتی اساس و روش علمی ندارد. همچنین گزارش مستندی در این زمینه ارائه نشده است. بنابراین توصیه میشود در این شرایط فرد تحت نظر کادر درمان باشد.درصورتی که بیمار دارای شرایط زندگی نباتی دارید می توانید با متخصص ICU آنلاین درباره شرایط و ادامه درمان او به صورت مجازی مشورت کنید.
تفاوت زندگی نباتی با کما
گاها زندگی نباتی با کما اشتباه گرفته میشود هرچند در هر دوی آنها فرد بیهوش است و هیچ واکنش اگاهانه به محرکهای محیطی ندارد. در کما شخص هیچ نشانهای از بیداری را نشان نمیدهد و برخلاف آن در زندگی نباتی ممکن است گاهی چشمانش را باز کند یا رفلکسهای پیچیدهی غیر ارادی مانند سرفه و.. داشته باشد.
زندگی نباتی در خانه
بیماری که در کمای عمیق است به مراقبتهای بیمارستانی نیازمند است اما بیمار در شرایط زندگی نباتی در منزل هم میتواند نگه داشته شود. این مراقبت ها شامل تدابیر تغذیهای و توانبخشی فردی میباشد. چه در منزل و چه در بیمارستان، رعایت تدابیر زیر برای سلامت بیمار ضروری هستند:
- یک لوله تغذیه برای تامین مواد مغذی
- تغییر موقعیت به طور منظم برای جلوگیری از زخم بستر
- فیزیوتراپی برای تمرین مفاصل
- مراقبت از پوست
- بهداشت دهان
- مدیریت عملکرد روده و مثانه
علاوه بر موارد فوق، لازم است اعضای خانواده با تحریک حسی بیماری روند بهبودی را تسریع کنند مثلا:
- صحبت کردن با بیمار در مورد چیزهایی که با آنها آشنا است
- پخش موسیقی، تلویزیون یا فیلمهای مورد علاقه
- نمایش تصاویر خانوادگی
- اضافه کردن گلها، عطرهای مورد علاقه یا رایحههای دیگر به اتاق
- نگه داشتن یا نوازش دست یا بازویشان
اگر بیمار مبتلا به زندگی نباتی در منزل دارید می توانید از طریق ایزی مد با پزشکان و تیم های درمان در منزل به صورت آنلاین مشورت کرده و در صورت تمایل از خدمات آن ها در منزل استفاده کنید.
سخن آخر و نتیجه گیری
فردی که در وضعیت زندگی نباتی قرار میگیرد، نیاز به مراقبتهای متعددی دارد. فرد ممکن است چند ماه تا چند ده سال به زندگی خود ادامه دهد اما اطرفیان باید قبل از هر چیز تمامی جوانب مراقبت از بیمار را در نظر داشته باشند.
قبل از هرچیز این را در نظر داشته باشید که نگه داری از این بیماران، هزینهی قابل توجهی دارد لذا از قبل این مساله را رفع و رجوع کنید. همچنین با یک مرکز درمانی یا یک پزشک در ارتباط باشید تا در شرایط ویژه سریعا مشورت بگیرید.
سوالات متداول
در صورتی که راهکارها و تدابیر درمانی مناسب اتخاذ شود و جنین تحت پایش قرار بگیرد، دورهی زایمان با موفقیت سپری خواهد شد.
بله ممکن است در زندگی نباتی فرد چشمانش باز باشد یا حتی چشمانش حرکت کنند.
زندگی نباتی در کودکان تفاوت چندانی با بزرگسالان ندارد اما شانس بهبودی آنان به دلیل فعالیت ترمیمی سیستم عصبی کمی بیشتر است.
زندگی نباتی شرایطی است که پس از کما به وجود میآید و فرد ممکن است بسیاری از عملکردها مثل جویدن، بلع، حرکات چشمها و … را داشته باشد در صورتی که در کما اینطور نیست.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.