تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
تعویض مفصل زانو که به آن آرتروپلاستی نیز گفته می‌شود، یک عمل جراحی است که در آن سطوح فرسوده یا آسیب‌دیده مفصل زانو برداشته شده و با قطعات مصنوعی جایگزین می‌شود. زانو از استخوان ران، درشت‌نی (استخوان ساق پا) و کشکک (کاسه زانو) تشکیل شده است. منیسک، غضروف نرم بین استخوان ران و درشت‌نی، به‌عنوان یک بالشتک عمل می‌نماید و به حرکت انسان کمک می‌کند. آرتریت (التهاب مفاصل) یا سایر بیماری‌های مفصلی می‌تواند به این لایه محافظ غضروف آسیب برساند و باعث درد شدید و دشواری در انجام فعالیت‌های روزانه شود. درصورتی‌که گزینه‌های درمانی غیرجراحی نتوانسته‌اند علائم این بیماری را کاهش دهند، پزشک ممکن است جراحی مفصل زانو را تجویز نماید. اگر شما نیز در مورد جراحی تعویض مفصل زانو سؤالی در ذهن خود دارید، تا به انتها حتماً این مقاله را دنبال نمایید.
عمل تعویض مفصل زانو چیست؟
در یک عمل تعویض زانو، انتهای آسیب‌دیده استخوان ران و انتهای استخوان درشت‌نی برداشته شده و با پروتز، قطعه مصنوعی ساخته شده از فلز و پلاستیک، جایگزین می‌شود.
اگر کشکک نیز آسیب‌دیده باشد، ممکن است یک دکمه پلاستیکی زیر کاسه زانو قرار داده شود. به همین ترتیب، رباطی که هر طرف مفصل زانو را تثبیت می‌کند،با یک‌پایه پلی‌اتیلن جایگزین می‌گردد. پلاستیک پلی اتیلن یک فراورده با فن آوری بسیار پیشرفته است که بتواند علی‌رغم ایجاد سطح لغزنده بین سطوح فلزی پروتز، مقاومت بسیاری در مقابل سایش و شکستگی داشته باشد. آرتروپلاستی زانو یا جایگزینی کامل زانو، روشی برای جایگزینی قسمت‌های آرتروز مفصل بیمار با اجزای مفصل مصنوعی (معمولاً سطوح انتهای استخوان‌ها) است. زانودرد ناشی از آرتریت می‌تواند به‌شدت بر توانایی شما برای داشتن یک زندگی فعال و حتی معمولی نیز تأثیر بگذارد. عمل جراحی تعویض مفصل زانو در حال حاضر یکی از متداول ترین روشها برای درمان این بیماری در افراد مسن و مبتلا به آرتریت است.
اگر پزشک شما آرتروپلاستی زانو را به‌عنوان یک درمان لازم توصیه می‌کند، دانستن آناتومی زانو برای درک اینکه کدام قسمت‌ها تحت‌تأثیر جراحی قرار می‌گیرند، مفید می‌باشد. مفصل زانو از موارد زیر تشکیل شده است:
- تیبیا یا ساق پا: زانوی شما را به مچ پا متصل می‌کند.
- استخوان ران: مفصل ران شما را به زانو متصل می‌نماید.
- کشکک یا کاسه زانو: استخوان کوچکی در جلوی زانو است که از حرکت صاف زانو در هنگام خم‌شدن یا امتداد آن پشتیبانی و از سطح قدامی مفصل زانو محافظت می‌کند.
- غضروف مفصلی: سطوح صاف در انتهای استخوان ران و انتهای استخوان درشت‌نی که در هنگام بروز آرتریت آسیب می‌بینند.
علت تعویض مفصل زانو چیست؟
جراحی تعویض مفصل زانو یکی از موفق‌ترین روشها در پزشکی است. علل مختلفی می‌تواند باعث تعویض مفصل زانو شوند.در زیر به چند مورد اشاره شده است:
1. آرتریت یا التهاب شدید مفاصل
اکثر افرادی که تحت عمل تعویض مفصل زانو قرار می‌گیرند استئوآرتریت، نوع ساییدگی و یا پارگی آرتریت، دارند. استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و آرتریت پس از سانحه از طریق مکانیسم‌های مختلف بر زانو تأثیر می‌گذارد. جراحی تعویض مفصل زانو با جایگزینی سطوح فرسوده زانو به بیمار کمک می‌نماید.
2. درمان های غیرجراحی دیگر موثر نیستند
ضدالتهاب‌ها، تزریق‌ها و فیزیوتراپی، اقدامات موقتی برای تسکین درد هستند؛ ولی علت اصلی درد را از بین نمی‌برند و به غضروف‌ها اجازه بازسازی نمی‌دهند. باگذشت زمان، آرتریت افزایش می‌یابد و این نوع درمان‌ها را بی‌اثر می‌کند.
3. زانوی شما تغییر شکل داده است
اگر آرتریت شما پیشرفته باشد، می‌تواند بر نحوه راه‌رفتن شما تأثیر بگذارد و منجر به مشکلات بیشتر در سایر نقاط بدن شما شود.
4. شما در سن خاصی هستید
تعویض زانو معمولاً در افراد بالای 60 سال انجام می‌شود.تا حدی به این دلیل است که سبک زندگی فعال‌تر افراد جوان ممکن است فشار زیادی بر زانوی مصنوعی وارد کند و باعث شود که این زانو به طور طولانی دوام نیاورد. جراحی های جایگزینی دوم ممکن است به این اندازه موفقیت آمیز نباشند ولی جراحی تعویض مفصل زانو را می توان در هر سنی انجام داد، بسته به شرایط بیمار، پزشک تصمیم می گیرد که آیا کاندیدای مناسبی هستید یا خیر.
چه افرادی کاندیدای مناسب تعویض مفصل زانو هستند؟
تعویض زانو یک روش جراحی است که برش‌های کوچک اطراف زانو ایجاد می‌کند تا مفصل زانو آسیب‌دیده با مفصل مصنوعی جایگزین شود.
فردی که تحت عمل جراحی تعویض مفصل زانو قرار می‌گیرد، به دلیل درد کمتر، کاهش ازدست‌دادن خون، بهبودی سریع‌تر پس از عمل و مدت بستری کوتاه‌تر در بیمارستان‌ها، در مقایسه با تعویض سنتی زانو، تمایل بیشتری به انتخاب آرتروپلاستی دارد. جراحی ممکن است برای همه مناسب نباشد. شرایط پزشکی خاص برای انجام این روش باید رعایت شود.
در ادامه به طور خلاصه در مورد اینکه چه کسی کاندید مناسب برای تعویض زانو است، بحث شده است:
- افرادی که سن آنها کمتر از 65 سال است.
- فردی که لاغر است و چاق یا عضلانی نیست. افراد چاق‌تر و سنگین‌تر، برش بیشتری برای انجام عمل جراحی نیاز دارند و به همین دلیل تعویض زانو با حداقل برش به افراد چاق توصیه نمی‌شود.
- کاندیدایی که هیچ‌گونه ناهنجاری مفصل یا استخوانی مانند پاهای پرانتزی، پوکی‌استخوان و غیره ندارد.
متخصص ارتوپدی پس از معاینه مشخص می کند که شما کاندید جراحی هستید یا خیر. همچنین می توانید به صورت آنلاین و بی معطلی با جراح ارتوپد در ازی مد مشورت کنید.
انواع مختلف جراحی تعویض مفصل زانو
- افرادی که سن آنها کمتر از 65 سال است.
- فردی که لاغر است و چاق یا عضلانی نیست. افراد چاق‌تر و سنگین‌تر، برش بیشتری برای انجام عمل جراحی نیاز دارند و به همین دلیل تعویض زانو با حداقل برش به افراد چاق توصیه نمی‌شود.
- کاندیدایی که هیچ‌گونه ناهنجاری مفصل یا استخوانی مانند پاهای پرانتزی، پوکی‌استخوان و غیره ندارد.
انواع مختلف جراحی تعویض مفصل زانو
رایج‌ترین انواع جراحی زانودرد عبارت‌اند از:
- جراحی تعویض مفصل زانو
- جراحی رباط ACL
- جراحی‌های منیسک
1. جراحی تعویض مفصل زانو
به جراحی تعویض مفصل زانو، آرتروپلاستی نیز گفته می‌شود. اگر آرتریت شدید یا آسیب جدی دیده‌اید، پزشک شما این جراحی را توصیه می‌نماید. هر دو جراحی تعویض کامل و جزئی زانو در دسترس هستند. در جراحی‌های تعویض جزئی، فقط قسمت‌های آسیب‌دیده مفصل زانو برداشته می‌شود و با قطعات مصنوعی ساخته شده از پلاستیک یا فلز جایگزین می‌گردد. در جراحی تعویض کامل، تمام قسمت‌های مفصل زانو و کلاهک با قطعات فلزی و پلاستیکی تعویض می‌شود. هدف از این جراحی ایجاد سطوح جدید است تا زانوی شما دیگر هنگام لمس قسمت‌های مختلف آن دچار درد نگردد. زمان بهبودی برای هر فرد متفاوت است. پزشک شما فیزیوتراپی را تا زمانی که قدرت عضلانی و دامنه حرکتی قابل‌قبول را به دست آورید، تجویز می‌کند.
این جراحی خطراتی هم دارد. لخته‌های خون و همچنین عفونت ممکن است، ایجاد شوند. همچنین این احتمال وجود دارد که جراحیT درد زانوی شما را برطرف نکند.تعویض مجدد زانو نسخه دیگری از این جراحی است. جراحی‌های تعویض مفصل زانو معمولاً بعد از 15 تا 20 سال فرسوده می شوند. در این مورد، شما باید جراحی را تکرار کنید.
2. جراحی ACL
ACL رباطی است که در قسمت قدام زانو قرار گرفته است .آسیب به این رباط به‌ویژه در ورزشکاران بسیار شایع است. برای پارگی‌های جزئی نیازی به جراحی نیست تا زمانی که کل رباط شما نیاز به تعویض پیدا کند. برای جایگزینی از بافت واقعی استفاده می‌گردد. گاهی اوقات این بافت از قسمت دیگری از بدن شما است که باعث می‌شود جراحی، زمان بیشتری طول بکشد. در مواقع دیگر در جراحی تعویض مفصل زانو از بافت اهدایی استفاده می‌گردد. ممکن است تا شش ماه طول بکشد تا بتوانید فعالیت‌های عادی خود مانند ورزش‌کردن را از سر بگیرید.
3. جراحی های منیسک
منیسک، غضروفی است که به‌عنوان ضربه‌گیر در زانوی شما عمل می‌کند. با چرخاندن شدید زانو به‌راحتی می‌توانید آن را پاره نمایید. پارگی‌های کوچک‌تر در قسمت‌های خارجی منیسک به‌خودی‌خود بهبود می‌یابند و همیشه به جراحی نیاز ندارند. هنگامی که به منیسک خود آسیب می‌رسانید، علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد
- تورم
- مشکلات حرکت مفصل شما شامل قفل‌شدن غضروف زانو
جراحان شما با دیدن آسیب داخل زانو با استفاده از یک دوربین کوچک، نوع دقیق جراحی موردنیاز شما را تعیین خواهند کرد. ترمیم مینیسک بهترین گزینه است. قسمتی از منیسک که پاره شده است با استفاده از بخیه‌ها یا دستگاه‌های تخصصی ترمیم مینیسک،ترمیم می‌شود.
ایمپلنت‌های تعویض زانو از چه چیزی ساخته شده‌اند؟
جز اصلی ایمپلنت از فلز، معمولاً آلیاژهای تیتانیوم یا کروم، است. ایمپلنت‌ها از آلیاژهای فلزی، مواد سرامیکی و قطعات پلاستیکی محکم ساخته شده‌اند.نکته مهم آن است که ایمپلنت باید با بدن سازگار باشد و توسط بدن پس زده نشود.همچنین به اندازه کافی قوی باشد تا وزن بدن را تحمل کند و بتواند به مدت طولانی قدرت و شکل خود را حفظ کند به طور خلاصه برای عمل جراحی تعویض مفصل زانو ایمپلنت می‌تواند از مواد زیر ساخته شود:
- کروم کبالت (آلیاژ فلز)
- تیتانیوم (آلیاژ فلز)
- پلی‌اتیلن (پلاستیک)
نحوه انجام عمل تعویض مفصل زانو
در این عمل انتهای پایینی استخوان ران و انتهای بالایی استخوان ساق پا با قطعات فلزی و پلاستیکی جایگزین می‌شود.
مراحل اصلی جراحی تعویض مفصل زانو عبارت‌اند از:
- جراح، جلوی زانوی شما را برش می‌دهد و کاسه زانو را به پهلو می‌برد تا بتواند به مفصل زانو در پشت آن دسترسی پیدا کند
- انتهای آسیب‌دیده استخوان ساق پا و استخوان ران شما بریده می‌شود
- برای ایجاد مفصل جدید، قسمت‌های جدیدی روی انتهای هر دو استخوان نصب می‌شود. قطعات معمولاً از فلز و پلاستیک ساخته می‌شوند.در برخی از بیماران ممکن است پشت کاسه زانو،با یک قسمت جدید جایگزین گردد
- کاسه زانو دوباره سر جای خود قرار می‌گیرد
- جراح بریدگی زانوی شما را با استفاده از بخیه یا گیره می‌بندند و آن را با پانسمان و بانداژ می‌پوشاند
- پس از عمل، تا زمانی که کاملاً بیدار شوید، در اتاق ریکاوری می‌مانید، جایی که داروهایی برای کاهش درد به شما داده شود
مراقبت‌های مهم پس از عمل تعویض مفصل زانو
بیمارانی که جراحی تعویض مفصل زانو انجام داده‌اند، معمولاً نیاز به چند روز بستری در بیمارستان دارند.
یک فیزیوتراپ بلافاصله پس از جراحی با شما ملاقات خواهد کرد و برنامه‌ای ورزشی برای شما طراحی خواهد کرد. ممکن است برای شروع فیزیوتراپی از دستگاه CPM استفاده شود. این دستگاه، مفصل زانوی شما را در یک محدوده حرکتی از پیش تعیین شده درحالی‌که در رختخواب استراحت می‌کنید، حرکت می‌دهد. درد شما با دارو کنترل می‌شود تا بتوانید در تمرین شرکت کنید. به شما یک برنامه ورزشی توصیه می‌شود که هم در بیمارستان و هم بعد از ترخیص باید دنبال نمایید. پزشک به شما ادامه فیزیوتراپی را تا زمانی که قدرت عضلانی و دامنه حرکتی خوبی به دست آورید توصیه خواهد کرد.
هنگامی که پس از عمل جراحی تعویض مفصل زانو در خانه هستید، مهم است که ناحیه جراحی را تمیز و خشک نگه دارید. برای کمک به کاهش تورم، یخ را روی زانو بگذارید. طبق توصیه پزشک، در صورت درد، مسکن مصرف کنید.
پزشک خود با دیدن هر یک از موارد زیر در جریان بگذارید:
- تب
- قرمزی، تورم، خونریزی یا سایر ترشحات از محل برش
- افزایش درد در اطراف محل برش
شما می‌توانید رژیم غذایی عادی خود را برای کنترل عوارض جراحی تعویض مفصل زانو از سر بگیرید مگر اینکه پزشک به شما توصیه دیگری کند. سایر محدودیت‌های فعالیت ممکن است برای بیمار اعمال شود. بهبودی کامل پس از جراحی در مواردی به چند ماه هم می‌رسد. مهم است که پس از جراحی تعویض زانو مراقب سلامتی خود باشید و از زمین خوردن پیشگیری کنید؛ چون زمین‌خوردن می‌تواند منجر به آسیب جدی به مفصل جدید شود.
فواید عمل تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی
از رایج‌ترین فواید جراحی تعویض مفصل زانو می‌توان به چهار مورد، اشاره نمود:
1.تسکین درد
جراحی زانو به طور مؤثر درد را کاهش می‌دهد. در صورت داشتن مشکلات زیر می‌توانید جراحی تعویض مفصل زانو را انجام نمایید:
- زانوهای شما سفت و متورم هستند
- درد در طول روز حتی در حالت استراحت وجود دارد
- راه‌رفتن، بلندشدن یا بالارفتن از پله‌ها سخت و دردناک است
- دارو، تزریق و درمان به‌اندازه کافی مؤثر نیست
2. بهبود تحرک
زانودرد بسیاری از فعالیت‌های روزمره را با اختلال مواجه می‌نماید؛ چون مشکل در زانو مانع از راه‌رفتن شما در مسافت‌های طولانی می‌شود. درد قابل‌توجه زانو می‌تواند از راه‌رفتن شما در مسافت‌های کوتاه در داخل خانه یا محل کارتان هم جلوگیری کند. حتی درد متوسط زانو در توانایی شما برای مراقبت از خانواده یا انجام یک کار ساده در محل کار اختلال ایجاد می‌نماید. زانودرد حتی می‌تواند منجر به یک سبک زندگی بی‌تحرک و در نتیجه افزایش وزن و مشکلات و انواع بیماری‌ها شود.
اگر درد شدید زانو یا سفتی مفاصل، فعالیت‌های روزمره مانند راه‌رفتن، بالارفتن از پله‌ها و نشستن یا بلندشدن از روی صندلی را محدود کند، امکان دارد جراحی زانو برای شما مناسب باشد. اگر در راه‌رفتن مشکل دارید یا اگر نمی‌توانید بدون کمک عصا یا واکر راه بروید، عمل جراحی تعویض مفصل زانو برای شما مناسب است.
3. پاسخ درمانی بهتر
اگر التهاب و تورم مزمن زانو با استراحت، دارو یا سایر درمان‌ها از جمله داروهای ضدالتهابی، تزریق‌های روان‌کننده، تزریق کورتیزون، فیزیوتراپی یا سایر جراحی‌ها بهبود نیابد، جراحی زانو ممکن است گزینه خوبی باشد.
مصرف طولانی‌مدت برخی از انواع داروها، به‌ویژه برخی مسکن‌ها می‌تواند عوارضی ایجاد کند. استفاده از مسکن‌ها برای بیش از چند روز می‌تواند منجر به وابستگی و اعتیاد در بدن شما شود. جراحی زانو نیاز شما به داروها، فیزیوتراپی و سایر جراحی‌ها را کاهش می‌دهد.
4. میزان موفقیت و رضایت بالا
جراحی زانو با موفقیت بسیار زیادی همراه است و میزان رضایت بیماران بسیار بالا می‌باشد. بر اساس نتایج تحقیقات،بیش از 95 درصد بیماران از نتایج جراحی تعویض مفصل زانو یک سال پس از عمل راضی هستند.
ریسک‌های عمل تعویض مفصل زانو
برخی از خطرات احتمالی عمل جراحی تعویض مفصل زانو بدین صورت است:
- افرادی که جراحی تعویض مفصل زانو انجام می‌دهند، برای جلوگیری از احساس درد در حین عمل نیاز به بیهوشی دارند.
- سردرد
- حالت تهوع
- خواب‌آلودگی
- گلودرد، به دلیل استفاده از لوله تنفسی در حین جراحی
- در موارد نادر، حمله قلبی یا سکته مغزی
- درصورتی‌که افراد از قبل بیماری جدی دیگری مانند بیماری قلبی یا مشکلات ریوی داشته باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که بیمار عوارض ناشی از بیهوشی عمومی را تجربه کند.
- بی‌حسی موضعی عوارض جانبی کمتری نسبت به بیهوشی عمومی ایجاد می‌کند و خطر لخته‌شدن خون، حمله قلبی یا سکته مغزی کمتر باشد. البته باعث می‌شود که افراد بعد از جراحی احساس خواب‌آلودگی کنند.
- مشکل در ادرارکردن
- در موارد نادر، آسیب عصبی ناشی از سوزنی که بیهوشی را به بدن می‌رساند
سخن پایانی
آرتروپلاستی یک روش جراحی است که می‌تواند با جایگزینی بخشی یا تمام مفصل با قطعات مصنوعی (به نام پروتز) به بازیابی عملکرد مفصل کمک نماید. برآوردها نشان می‌دهد که به طور سالانه ،تا یک میلیون عمل جراحی آرتروپلاستی موفق انجام می‌شود. آماده‌شدن برای جراحی، انجام آن و بهبودی پس عمل تعویض مفصل زانو، نیاز به صبر و زمان زیادی دارد؛ ولی در نهایت، عمل جراحی تعویض مفصل زانو به معنای درد کمتر، تحرک بیشتر و انجام‌دادن فعالیت‌ها به نحو آسان‌تر برای بیماران خواهد بود.
سوالات متداول
جراحی تعویض مفصل زانو خطرات مختلفی را به همراه دارد. برخی از آنها مستقیماً ناشی از جراحی هستند، درحالی‌که برخی دیگر از واکنش بدن به عمل ناشی می‌شوند. در کل این عمل با موفقیت بسیار زیادی انجام می‌پذیرد.
تعویض مفاصل با عمل جراحی تعویض مفصل زانو به‌طورکلی بسیار موفقیت‌آمیز است و به اکثر افرادی که دچار زانو درد میباشند این امکان را می‌دهد تا بدون درد مزمن به زندگی فعال خود بازگردند.مفاصل مصنوعی برای همیشه دوام نخواهند داشت. به این معنی که اگر فرد جوان و فعالی هستید که قصد تعویض مفصل زانو را دارید، این احتمال وجود دارد که لازم باشد همان مفصل را بیش از یک‌بار تعویض کنید.
آرتروپلاستی جراحی برای جایگزینی تمام یا بخشی از مفصل بکار می‌رود. جراح شما استخوان و غضروف فرسوده یا آسیب‌دیده مفصل طبیعی شما را با ایمپلنت پروتز جایگزین می‌کند. معمولاً عمل پس از جراحی تعویض مفصل زانو حداقل چند ماه طول می‌کشد تا بهبودی کامل حاصل شود.
متخصصان به‌شدت افراد دارای اضافه‌وزن یا چاق را به کاهش وزن و ورزش تشویق می‌کنند. این اقدامات با هم می‌توانند به کاهش آسیب مفاصل و کاهش درد زانو کمک کنند و به‌عنوان راه جایگزین عمل جراحی تعویض مفصل زانو، مؤثر واقع شوند.تحقیقات نشان می‌دهد که هر 5 کیلو وزن اضافه شانس ابتلا به آرتروز زانو را تا 36 درصد افزایش می دهد.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.
