تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
علائم سرطان روده بزرگ، کلید اولیه برای تشخیص به موقع بیماری هستند. خفیف بودن این نشانهها, عدم آگاهی بیماران و بی توجه بودن به آنها میتواند پیشرفت بیماری را به جایی برساند که دیگر نتوان اقدام درمانی کاملی را انجام داد. پس ضروری است که همه و به خصوص افراد با سابقه خانوادگی مثبت، علائم خطر سرطان روده را بشناسند تا در زمان مناسب پیگیریهای لازم را تحت نظر پزشک انجام دهند. در این مطلب نشانههای گفته شده را دقیق بررسی خواهیم کرد، پس حتما تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
چرا شناخت علائم سرطان روده اهمیت دارد؟
ترس مردم از سرطان بیدلیل نیست؛ آمار بالای مرگومیر، هزینههای سنگین درمان و عوارض جسمی و روحی ناشی از بیماری، آن را به یکی از جدیترین نگرانیهای بهداشتی تبدیل کرده است. بخش بزرگی از این ترس به این واقعیت برمیگردد که بسیاری از سرطانها دیر تشخیص داده میشوند و در زمانی آشکار میگردند که بیماری به مراحل پیشرفته رسیده است. سرطان روده بزرگ نیز از همین الگو پیروی میکند.
در اغلب موارد، نشانههای سرطان کولون در مراحل اولیه، خفیفاند و بهراحتی با مشکلات سادهای مانند هموروئید، سوءهاضمه یا سندرم روده تحریکپذیر اشتباه گرفته میشوند. فرد ممکن است خون در مدفوع، تغییرات دورهای در عادات دفع یا خستگی مداوم را جدی نگیرد و تصور کند مسئلهای گذراست. همین بیتوجهی کوچک میتواند پیامدهای بزرگی بههمراه داشته باشد و روند تشخیص را به تعویق بیندازد.
اهمیت شناخت علائم از آنجاست که تشخیص زودهنگام تفاوت چشمگیری در نتایج درمان ایجاد میکند. اگر سرطان در مراحل ابتدایی شناسایی شود، زمانی که هنوز محدود به دیواره روده است، احتمال درمان کامل بسیار بالا خواهد بود. در مقابل، وقتی بیماری به غدد لنفاوی یا سایر اندامها گسترش یافته باشد، درمان دشوارتر و شانس بقا بهطور محسوسی کاهش مییابد.
بنابراین، توجه به علائم سرطان روده بزرگ مانند خونریزی گوارشی، تغییر پایدار در اجابت مزاج، کاهش وزن بیدلیل یا احساس ضعف غیرعادی میتواند همان زنگ خطری باشد که زندگی فرد را نجات میدهد. افزایش آگاهی عمومی درباره این علائم، نخستین گام در پیشگیری و کاهش عوارض سرطان روده بزرگ است. در واقع، بسیاری از ترسها و پیامدهای سنگین این بیماری را میتوان با یک اقدام ساده مانند جدی گرفتن علائم کنترل کرد.
علائم شایع سرطان روده
| علائم شایع | علائم سیستمیک | علائم کمتر شایع |
|---|---|---|
| تغییر در اجابت مزاج | کاهش وزن بدون رژیمهای لاغری | تهوع و استفراغ |
| وجود خون در مدفوع به شکل واضح یا خون مخفی | کمخونی | انسداد ناکامل با دشواری در دفع مدفوع و کاهش قطر مدفوع |
| دردهای شکمی | احساس خستگی یا ضعف در زمینهٔ کمخونی | زردی |
سرطان روده لزوما از همان ابتدا با سر و صدای زیاد و علائم واضح خود را نشان نمیدهد. بیشتر افراد مبتلا ممکن است به خصوص در مراحل اولیه از وجود بیماری مطلع نباشد و با شناسایی اتفاقی پولیپ در کولونوسکوپی به فکر درمان بیافتند. با این حال بسته به محل و شدت درگیری، ممکن است نشانههای مختلفی در بیماران دیده شود. در این بخش قصد داریم شایعترین نشانههای سرطان کولون را بررسی کنیم.
تغییر در عادات دفع
تغییر در عادات دفع و سرطان روده همیشه به هم مرتبط نیستند، با این حال همین مورد جزو اولین علائم سرطان روده میباشد. منظور از این تغییر، اسهال، یبوست و احساس تخلیه ناقص روده است که میتواند گاهی آزاردهنده باشد. همه ما در دورههایی از زندگی ممکن است با تغییرات گفته شده مواجه شویم، از اینرو سوال اصلی این است که علائم گفته شده در سرطان روده بزرگ چه تفاوتی دارند؟
نکته مهم این است که اسهال، یبوست یا احساس دفع ناکامل در سرطان، پایدار و طولانی مدت هستند و با اسهال یا یبوستهای گذرا که ممکن است ناشی از رژیم فرد یا عفونت باشند، تفاوت دارند. این پایداری نشان میدهد که نشانههای گفته شده احتمالا به دلیل یک درگیری جدی در روده ایجاد شدهاند.
خون در مدفوع یا مدفوع تیره
خون در مدفوع میتواند به شکل واضح و یا به صورت تیره و بد بو شدن مدفوع خود را نشان بدهد. عمدتا چنین علامتی نگرانیهایی زیادی را ایجاد میکند، اما باید بدانید که همیشه وجود خون نشانه سرطان نیست. گاهی رنگ قرمز به دلیل رژیم غذایی بیمار است، مانند شرایطی که ممکن است به دنبال مصرف چغندر ایجاد شود. در چنین شرایطی احتمال دارد رنگ قرمز با خون اشتباه گرفته شود. ضمنا در بیماریهایی مانند هموروئید هم ممکن است چنین علامتی مشاهده شود.
ارتباط خون در مدفوع و سرطان روده زمانی بیشتر میشود که این نشانه به صورت مکرر و مداوم باشد. معمولا همراه خون، درد وجود ندارد و ممکن است بیمار با گذشت زمان دچار علائم ناشی از کم خونی مانند ضعف و رنگ پریدگی هم باشد. پس اگر مدفوع تیره یا بدبو و وجود خون تکرار شود، نیاز به بررسیهای دقیقتر از نظر سرطان روده دارد.
درد یا گرفتگی مکرر شکم
یکی دیگر از علائم سرطان روده بزرگ، درد یا گرفتگی شکم است که این درد، اغلب مکرر است و در طولانی مدت برای بیمار مشکلاتی را ایجاد میکند. معمولا توده ایجاد شده میتواند باعث ایجاد حس گرفتگی در قسمت پایینی شکم و به خصوص سمت چپ شود، جایی که بیشتر تودههای روده بزرگ در آنجا شکل میگیرند.
با پیشرفت سرطان و بزرگ شدن توده، ممکن است این درد به دلیل انسداد روده ایجاد شود. علائم همراه میتوانند در تفکیک این علائم از دردهای ساده شکمی که برای همه ایجاد میشوند، کمککننده باشند. اغلب چنین گرفتگیهایی به درمانهای برطرفکننده معمول گرفتگی شکم پاسخ نمیدهند و همراه آنها ممکن است نشانههایی مانند تهوع و استفراغ یا احساس نفخ هم مشاهده شود. همچنین، عمدتا در بررسیهای صورت گرفته توسط پزشکان دلیل واضحی برای این علائم پیدا نمیشود که همین موضوع میتواند زمینه انجام اقدامات برای یافتن مشکل اصلی بیمار باشد.
بنابراین درد میتواند جزو علائم اولیه سرطان روده و یا مراحل آخر ناشی از پیشرفت تومور و انسداد روده باشد
علائم عمومی و سیستمیک
| مراحل اولیه | مراحل پیشرفته |
|---|---|
| علائم خفیف و مبهم | خونریزی آشکار |
| تغییرات جزئی در دفع | کاهش وزن قابل توجه |
| رگههای خون اندک که اغلب نادیده گرفته میشوند | گسترش به سایر ارگانها مانند کبد |
| انسداد روده |
علاوه بر مشکلات گوارشی مستقیم، سرطان روده میتواند علائمی ایجاد کند که کل بدن را درگیر میکنند. این نشانهها معمولا ناشی از مصرف انرژی بدن توسط تومور، خونریزی پنهان یا اختلال در جذب مواد غذایی هستند. اهمیت علائم سرطان روده بزرگ به صورت سیستمیک در این است که اغلب دیرتر مورد توجه قرار میگیرند، در حالی که میتوانند هشدار جدی از یک بیماری زمینهای باشند.
یکی از نشانههای مهم سرطان روده کاهش وزن غیرقابل توضیح است. منظور از کاهش وزن قابل توجه معمولا از دست دادن بیش از ۵٪ وزن بدن در مدت ۶ ماه است. ارتباط کاهش وزن ناگهانی و سرطان روده زمانی بیشتر میشود که این تغییر بدون داشتن رژیم لاغری، ورزش و تصمیم فرد باشد.
کاهش وزن به این دلیل رخ میدهد که سلولهای سرطانی انرژی زیادی مصرف میکنند و در عین حال میتوانند با تغییر متابولیسم بدن باعث سوختن سریعتر چربی و عضلات شوند. همچنین مشکلاتی مثل کاهش اشتها یا احساس سیری زودرس هم در این بیماران شایع است.
خستگی مزمن و ضعف
احساس خستگی دائمی، حتی بعد از استراحت کافی، یکی دیگر از نشانههای سرطان کولون است. این خستگی تنها یک خوابآلودگی ساده نیست، بلکه ناشی از ترکیب چند عامل است: کمخونی به علت خونریزیهای پنهان روده، مصرف انرژی توسط سلولهای سرطانی و حتی التهاب ناشی از تومور. فرد ممکن است متوجه شود که فعالیتهای روزمرهای که قبلاً برایش آسان بود، حالا باعث ضعف یا بیحالی شدید میشوند. تفاوت این نوع خستگی با خستگی معمولی این است که با خواب و استراحت برطرف نمیشود و به مرور زمان شدت میگیرد.
کمخونی
کمخونی یکی از شایعترین علائم سرطان روده بزرگ است که معمولا به دلیل خونریزی مزمن و مخفی از تومور ایجاد میشود. این خونریزی ممکن است آنقدر کم باشد که در ظاهر مدفوع مشخص نشود، اما در طولانیمدت باعث کاهش سطح هموگلوبین میگردد. فرد مبتلا به کمخونی ممکن است دچار رنگپریدگی، سرگیجه، تپش قلب یا تنگی نفس شود. کمخونی فقر آهن بهویژه در مردان یا زنان بالای ۵۰ سال، همیشه باید جدی گرفته شود و بررسی از نظر وجود سرطان روده یا سایر مشکلات گوارشی در دستور کار پزشک قرار گیرد.
علائم کمتر شایع اما مهم
علائم خطر سرطان روده ممکن است کمتر دیده میشوند اما وقتی ظاهر میشوند، معمولا نشاندهنده بیماری پیشرفته یا درگیری بخشهای دیگر بدن هستند. این علائم اغلب ناشی از گسترش تومور به کبد، مجاری صفراوی یا ایجاد انسداد در رودهاند و توجه به آنها میتواند در تشخیص زودتر بیماری کمک کند.
تهوع و استفراغ
علائم خطر سرطان روده ممکن است کمتر دیده میشوند اما وقتی ظاهر میشوند، معمولا نشاندهنده بیماری پیشرفته یا درگیری بخشهای دیگر بدن هستند. این علائم اغلب ناشی از گسترش تومور به کبد، مجاری صفراوی یا ایجاد انسداد در رودهاند و توجه به آنها میتواند در تشخیص زودتر بیماری کمک کند.
یرقان (زردی پوست و چشم)
یرقان به معنی زرد شدن پوست و سفیدی چشمهاست که نشانه افزایش بیلیروبین در خون است. در سرطان روده، این علامت زمانی دیده میشود که سلولهای سرطانی به کبد گسترش یافته یا مجاری صفراوی را تحت فشار قرار داده باشند. در چنین شرایطی، دفع طبیعی رنگدانههای صفراوی مختل شده و آنها در خون تجمع مییابند.
زردی معمولا همراه با خارش پوست، تیره شدن رنگ ادرار و روشن شدن رنگ مدفوع است. دیدن این علامت در یک بیمار با مشکلات گوارشی هشدار مهمی است که میتواند نشانه گسترش سرطان به کبد باشد. پس نشانههای سرطان کولون تنها محدود به دستگاه گوارش نیستند.
انسداد روده
انسداد روده یکی از عوارض جدی و اورژانسی سرطان روده بزرگ است. وقتی تومور مسیر عبور مواد غذایی را مسدود کند، محتویات روده نمیتوانند حرکت کنند. این وضعیت باعث درد شکمی شدید، نفخ، یبوست شدید یا حتی ناتوانی کامل در دفع گاز و مدفوع میشود. در مراحل پیشرفتهتر، استفراغ شدید نیز رخ میدهد. انسداد روده نیاز به درمان فوری دارد، چون میتواند باعث سوراخ شدن روده و عفونت شدید شکم شود. وجود این علامت معمولا نشاندهنده تومورهای بزرگ یا پیشرفته است.
تفاوت علائم در مراحل اولیه و پیشرفته
سرطان روده بزرگ در شروع معمولاً بیسروصدا پیش میرود. در مراحل اولیه ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد یا فقط نشانههای خفیف و گمراهکننده دیده شود. برای مثال تغییر مداوم در عادت دفع (یبوست یا اسهال مکرر)، وجود رگههای خون در مدفوع، نفخ یا دلدردهای خفیف و احساس تخلیهنشدن کامل روده از جمله علائم اولیه سرطان روده هستند. این نشانهها اغلب شبیه بیماریهای ساده و بیخطر دیده میشوند، به همین دلیل بسیاری در این مرحله به پزشک مراجعه نمیکنند.
وقتی بیماری پیشرفتهتر میشود، علائم واضحتر و جدیتر میگردند. خونریزی روده میتواند باعث کمخونی، ضعف و رنگپریدگی شود. بیمار ممکن است بدون دلیل وزن کم کند، بیاشتها شود یا خستگی دائمی داشته باشد. اگر تومور بیش از حد بزرگ شود، مسیر مجرا را بسته و انسداد روده رخ میدهد که با درد شدید شکم، یبوست و گاهی استفراغ همراه است. در مراحل خیلی پیشرفته، زمانی که سرطان به ارگانهای دیگر مثل کبد یا ریه سرایت کند، دیگر نشانههای سرطان کولون زردی پوست، درد پهلو یا سرفه و تنگی نفس هم ظاهر میشود.
به طور خلاصه، در مراحل اولیه علائم خفیف و مبهماند و راحت نادیده گرفته میشوند، ولی در مراحل پیشرفته علائم شدیدتر، پایدارتر و خطرناک میشوند. همین موضوع اهمیت بررسی زودهنگام و انجام غربالگری مثل کولونوسکوپی را نشان میدهد، چون بهترین شانس درمان در همان مراحل اولیه است. سرطان روده، یکی از سرطانهایی است که اگر زود تشخیص داده شود، بهخوبی قابل درمان است. غربالگری بهموقع، میتواند جان شما یا عزیزانتان را نجات دهد. با چند سوال ساده و در کمتر از ۲ دقیقه، به رایگان میزان خطر ابتلای خود به سرطان روده را ارزیابی کنید.این غربالگری به صورت رایگان و کاملاً محرمانه است.
شروع غربالگری آنلاین و رایگان سرطان روده
چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟
همیشه وجود خون در مدفوع یا حتی کاهش وزن به معنای سرطان روده بزرگ نیست. بسیاری از این علائم میتوانند به مشکلات سادهتری مثل هموروئید یا تغییرات غذایی مربوط باشند. همین موضوع باعث میشود بعضی افراد با وجود علائم خطر سرطان روده، در مراجعه به پزشک مردد شوند. اما سؤال اصلی اینجاست، چه زمانی واقعاً لازم است که علائم از نظر احتمال سرطان بررسی شوند؟
- سابقه خانوادگی سرطان روده یا پولیپهای آدنوماتوز؛ در این افراد حتی علائم خفیف اهمیت بیشتری پیدا میکنند.
- سن بالای ۵۰ سال؛ هر نشانه گوارشی در این سن باید جدی گرفته شود.
- پایداری علائم بیش از دو تا سه هفته؛ مثل خونریزی، تغییر در اجابت مزاج یا درد شکمی که برطرف نمیشود.
- همراهی علائم سرطان روده بزرگ با هم؛ بهویژه ترکیب خون در مدفوع با کاهش وزن یا ضعف و کمخونی.
- وجود بیماریهای التهابی روده مانند کولیت اولسروز یا بیماری کرون، که ریسک سرطان را افزایش میدهند.
در این شرایط، حتی علائمی که در ظاهر ساده به نظر میرسند، میتوانند نشانه یک بیماری جدی باشند. اقدام سریع برای ارزیابی پزشکی نهتنها به تشخیص زودهنگام کمک میکند، بلکه شانس درمان موفق را هم بهطور چشمگیری بالا میبرد. بیشتر افراد زمانی متوجه سرطان روده میشوند که خیلی دیر شده است ولی شما میتوانید همین الان با چند سوال ساده، ببینید در معرض خطر هستید یا نه.این غربالگری آنلاین و رایگان است و اطلاعات شما محرمانه می ماند.
همین الان در کمتر از 2 دقیقه غربالگری سرطان روده انجام بده
بعد از شناخت علائم، بهتر است این مراحل را هم بشناسید:
- سرطان روده چیست؟: برای درک بهتر علائم، اول باید خود بیماری را بشناسید.
- غربالگری سرطان روده: با انواع غربالگری سرطان روده و قوانین آن آشنا شوید و سطح خطر خود را بدانید.
- پیشگیری از سرطان روده: آیا میدانستید بسیاری از موارد با تغذیه و تحرک قابل پیشگیریاند؟
- درمان سرطان روده: در صورت تشخیص، نگران نباشید. درمانها روزبهروز مؤثرتر میشوند.
سوالات پرتکرار درباره علائم سرطان روده
علائم اولیه سرطان روده، اغلب خفیف و غیر اختصاصی به شکل تغییر در عادات مدفوع, احساس تخلیه ناکامل و خون در مدفوع است.
خیر، بواسیر، خونریزیهای گوارشی، بیماریهای التهابی روده و غیر میتوانند با خون در مدفوع همراه باشند.برای اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله ” وجود خون در مدفوع نشانه چیست و این عارضه چگونه درمان میشود؟” مراجعه کنید.
بله، بیماری در مراحل اولیه عمدتا بدون علامت است . به همین دلیل غربالگریهای منظم در افراد با ریسک بالای بیماری توصیه میشود.
بله، دفع خون در مدفوع حتی اگر خفیف هم باشد، میتواند در صورت مزمن و طولانی شدن باعث علائم کم خونی شود.
تغییر در عادات مدفوع و وجود خون واضح در آن بیشتر در سرطان روده بزرگ دیده میشود، در حالی که در سرطان روده کوچک ممکن است خونریزی به صورت تیره و بد بو شو مدفوع همراه با علائم مبهمتر باشد.
بله، یکی از علائم سرطان روده اسهال یا یبوست طولانی و بدون علت مشخص است.
درد شکم عموما به صورت گرفتگی و مبهم است که در قسمتهای پایین شکم در سمت چپ دیده میشود.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.
