تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
راههای پیشگیری از سرطان روده بزرگ تنها به مراجعه به پزشک یا انجام آزمایشهای دورهای محدود نمیشود، بلکه بسیاری از عادتهای ساده روزمره میتوانند در سلامت رودهها نقش مهمی داشته باشند. آیا میدانید سبک تغذیه، میزان تحرک و حتی انتخابهای کوچک روزانه میتوانند احتمال ابتلا را به شکل چشمگیری کاهش دهند؟ یا اینکه کدام سبزیجات ضد سرطان بیشترین تأثیر را در محافظت از سرطان روده دارند؟ در این مقاله ۱۰ روش عملی برای پیشگیری از سرطان روده بزرگ را مرور میکنیم.
چرا پیشگیری از سرطان روده اهمیت دارد؟
آمار بالای ابتلا به سرطان روده بزرگ نشان میدهد که غفلت از این بیماری میتواند پیامدهای جدی برای سلامت افراد داشته باشد. سرطانها همواره تهدیدی جدی برای زندگی انسانها هستند و سرطان روده بزرگ نیز از این قاعده مستثنی نیست. وقتی این بیماری در مراحل پیشرفته تشخیص داده شود، درمان آن طولانی، پرهزینه و همراه با عوارض جانبی قابل توجه خواهد بود. به همین دلیل، آگاهی از راههای پیشگیری از سرطان روده بزرگ اهمیت ویژهای دارد و میتواند بسیاری از مشکلات آینده را از بین ببرد.
پیشگیری حتی در سادهترین شکل خود، بار بیماری و هزینههای درمان را کاهش میدهد. اصلاح سبک زندگی، داشتن تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و پرهیز از مصرف سیگار و الکل از جمله اقداماتی هستند که میتوانند خطر ابتلا را به شکل چشمگیری کم کنند. علاوه بر این، تشخیص زودهنگام با غربالگری مناسب، امکان شناسایی پولیپها یا ضایعات اولیه را فراهم میکند و مانع پیشرفت بیماری میشود.
در واقع، اهمیت پیشگیری تنها در کاهش خطر ابتلا خلاصه نمیشود؛ بلکه با کاهش درد، استرس روانی و هزینههای اقتصادی، کیفیت زندگی را ارتقا میدهد. از همین رو، غربالگری برای پیشگیری سرطان روده به عنوان یک اقدام حیاتی شناخته میشود که میتواند زندگی طولانیتر و سالمتری برای افراد تضمین کند.
چرا پیشگیری مهم است؟
1. تغذیه سالم برای سلامت روده
سلامت روده تا حد زیادی وابسته به وعدههایی غذایی است که در طول روز مصرف میکنیم. مصرف مداوم وعدههای سنگین، چرب و بدون مواد مغذی، چیزی جز اضافه وزن، تهدید سلامتی و بیماریهای خطرناک مانند سرطان ندارد. در مقابل، تغذیه مناسب برای پیشگیری سرطان روده، میتواند هم سلامت دستگاه گوارش و هم سلامت عمومی بدن را تضمین کند. اما سوال احتمالی بسیاری این است که یک رژیم ضد سرطان شامل چه مواد غذایی میشود؟ آیا پرهیز از غذاها چرب و سنگین به تنهایی کافی است یا اینکه باید گروههای دیگری از مواد غذایی هم اضافه شود؟
2- مصرف فیبر کافی
شاید بارها شنیده باشید که مصرف فیبر برای سلامت روده ضروری است، اما ممکن است ندانید دقیقاً کدام خوراکیها این ماده مغذی را تأمین میکنند و چرا توجه به آن تا این حد اهمیت دارد.
فیبر در گروههای مختلف غذایی مثل میوهها، حبوبات، غلات کامل و بهویژه سبزیجات موجود است. اهمیت این ماده مغذی فراتر از بهبود حرکات روده است؛ کمک به تنظیم میکروبهای روده، کاهش التهاب در دستگاه گوارش و دفع موثر مواد زائد، همه از فوایدی هستند که بدن با مصرف چنین مادهای از آن بهره میبرد. همین ویژگیها باعث شده تا نقش فیبر در پیشگیری سرطان روده هم قابل توجه باشد و به عنوان یکی از موثرترین روشها برای کنترل آن پیشنهاد شود.
خوشبختانه تنوع محصولات حاوی این ماده زیاد است و به همین دلیل میتواند گزینه مناسبی برای افزودن به رژیمهای غذایی در افراد با سلیقههای مختلف باشد. مصرف منظم میوه یا حتی سالاد در کنار غذا، تغییر مفیدی برای بهره بردن از فیبر میباشد.
3. کاهش مصرف گوشت قرمز و فرآوریشده
احتمالا اخیرا زیاد در مورد مضرات مواد غذایی فرآوری شده که روز به روز بیشتر میشوند، شنیدهاید. اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید حتی خود گوشت قرمز هم میتواند مضر باشد، در صورتی که نتوانید به اندازه از آن استفاده کنید. کاهش مصرف گوشت قرمز برای پیشگیری سرطان روده اهمیت دارد و این نکتهای است که اغلب آن را نمیدانند.
مطالعات علمی نشان دادهاند مصرف زیاد گوشت قرمز و بهویژه گوشتهای فرآوریشده مانند سوسیس و کالباس، میتواند با افزایش ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ همراه باشد. دلیل اصلی این موضوع، تولید ترکیبات سرطانزا در هنگام فرآوری یا پخت در دمای بالا و همچنین وجود مواد افزودنی مانند نیتراتها است که در بدن به موادی خطرناک برای سلولهای روده تبدیل میشوند.
البته این به معنای حذف کامل گوشت از برنامه غذایی نیست، بلکه تأکید بر رعایت تعادل و جایگزینی بخشی از آن با منابع سالمتر پروتئین مانند ماهی، مرغ، حبوبات و مغزها است. چنین انتخابهایی در کنار مصرف بیشتر سبزیجات و فیبر، نمونهای از تغذیه مناسب برای پیشگیری سرطان روده محسوب میشود.
در حقیقت، تغییرات کوچک در عادتهای غذایی روزمره میتواند تأثیر بزرگی در سلامت آینده داشته باشد. محدود کردن گوشت قرمز و مواد غذایی فرآوریشده، یکی از سادهترین اما مؤثرترین گامها برای محافظت از روده و کاهش خطر ابتلا به سرطان است.
4. محدود کردن قند و چربی ناسالم
قند و چربی، هر دو از مهمترین منابع انرژی در بدن هستند که بدون آنها تقریبا بسیاری از فعالیتهای بدنی مختلف میشود. اما این موضوع نمیتواند استفاده بیرویه از آنها را توجیه کند. استفاده زیاد از قند و چربی علاوه بر چاقی، به شکل مستقیم در ریسک ابتلا به سرطان تاثیر میگذارد، به همین دلیل رژیم غذایی پیشگیری از سرطان کولون، مصرف این مواد را محدود میکند. اما قند و چربی چگونه در بروز سرطان تاثیر میگذارند؟
معمولا رژیمهایی که غنی از قند و چربی هستند، فاقد فیبر و مواد مغذی هستند که همین تغییر یکی از موارد شناخته شده در افزایش ریسک ابتلا به سرطان است. ضمنا این محصولات التهاب را در بدن بیشتر میکنند. در یک محیط ملتهب، سلولها بیشتر آسیب دیده و به این شکل زمینه بهتری برای جهشها فراهم میکنند.
از اینرو علی رغم نیاز بدن، مصرف بیش از اندازه قند و چربی نتیجهای جز افزایش انسولین و ایجاد مقاومت به آن، تغییر در ترکیب باکتریهای روده، افزایش التهاب و آسیب سلولهای روده ندارد. به همین دلیل تغذیه مناسب برای پیشگیری سرطان روده، دارای قند محدود و چربیهای سالم به جای چربیهای اشباع است.
5. نقش فعالیت بدنی در پیشگیری
زندگی مدرن و پیشرفت تکنولوژی، اگرچه آسایش زیادی به همراه داشته، اما از طرف دیگر باعث کاهش تحرک روزانه شده است. ساعتهای طولانی نشستن پشت میز کار یا استفاده مداوم از وسایل حملونقل، سطح فعالیت بدنی را به شدت پایین آورده و همین موضوع میتواند یکی از دلایل رشد بیماریهای مزمنی مانند دیابت، بیماری قلبی و حتی سرطان باشد. بهویژه تحقیقات نشان دادهاند که کمتحرکی، ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش میدهد و اینجاست که اهمیت ورزش و پیشگیری سرطان روده روشن میشود.
ورزش منظم با افزایش حرکت روده، باعث میشود مواد زائد و عوامل سرطانزا مدت کمتری در تماس با دیواره روده قرار بگیرند. همچنین فعالیت بدنی سطح انسولین و هورمونهای رشد را تنظیم کرده، التهابهای مزمن را کاهش میدهد و تعادل میکروبهای روده را بهبود میبخشد؛ مجموعهای از عوامل که همگی در کاهش خطر سرطان نقش دارند.
طبق توصیه متخصصان، انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط (مانند پیادهروی سریع یا دوچرخهسواری) یا ۷۵ دقیقه ورزش شدید در هفته میتواند اثر حفاظتی چشمگیری داشته باشد. البته باید بدانید حتی فعالیتهای ساده روزمره مانند استفاده از پله بهجای آسانسور یا پیادهرویهای کوتاه نیز در مجموع تأثیر مثبت خواهند داشت.
به بیان دیگر، تحرک کافی نهتنها کیفیت زندگی را افزایش میدهد، بلکه یکی از مؤثرترین راه های پیشگیری از سرطان روده بزرگ هم به شمار میآید. بنابراین، کافی است هر روز کمی بیشتر حرکت کنید تا گامی مهم برای سلامت آیندهتان برداشته باشید.
6. ترک سیگار و الکل
زندگی مدرن و پیشرفت تکنولوژی، اگرچه آسایش زیادی به همراه داشته، اما از طرف دیگر باعث کاهش تحرک روزانه شده است. ساعتهای طولانی نشستن پشت میز کار یا استفاده مداوم از وسایل حملونقل، سطح فعالیت بدنی را به شدت پایین آورده و همین موضوع میتواند یکی از دلایل رشد بیماریهای مزمنی مانند دیابت، بیماری قلبی و حتی سرطان باشد. بهویژه تحقیقات نشان دادهاند که کمتحرکی، ریسک ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش میدهد و اینجاست که اهمیت ورزش و پیشگیری سرطان روده روشن میشود.
ورزش منظم با افزایش حرکت روده، باعث میشود مواد زائد و عوامل سرطانزا مدت کمتری در تماس با دیواره روده قرار بگیرند. همچنین فعالیت بدنی سطح انسولین و هورمونهای رشد را تنظیم کرده، التهابهای مزمن را کاهش میدهد و تعادل میکروبهای روده را بهبود میبخشد؛ مجموعهای از عوامل که همگی در کاهش خطر سرطان نقش دارند.
طبق توصیه متخصصان، انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط (مانند پیادهروی سریع یا دوچرخهسواری) یا ۷۵ دقیقه ورزش شدید در هفته میتواند اثر حفاظتی چشمگیری داشته باشد. البته باید بدانید حتی فعالیتهای ساده روزمره مانند استفاده از پله بهجای آسانسور یا پیادهرویهای کوتاه نیز در مجموع تأثیر مثبت خواهند داشت.
به بیان دیگر، تحرک کافی نهتنها کیفیت زندگی را افزایش میدهد، بلکه یکی از مؤثرترین راه های پیشگیری از سرطان روده بزرگ هم به شمار میآید. بنابراین، کافی است هر روز کمی بیشتر حرکت کنید تا گامی مهم برای سلامت آیندهتان برداشته باشید.
7. کنترل وزن و جلوگیری از چاقی
چاقی و افزایش وزن امروزه اهمیتی فراتر از زیبایی و تناسب اندام پیدا کردهاند، چون اکنون نقش آنها در افزایش احتمال بسیاری از بیماریها شناخته شده است. این تاثیر در مورد سرطان روده بزرگ هم وجود دارد و باید بدانید اگر اضافه وزن دارید، یک قدم به این بیماری نزدیکتر شدهاید.
چربی اضافه در بدن بهویژه در ناحیه شکم، موجب تغییرات هورمونی و افزایش سطح انسولین میشود؛ شرایطی که میتواند رشد سلولهای غیرطبیعی را تحریک کند. علاوه بر آن، بافت چربی مواد التهابی آزاد میکند که التهاب مزمن در بدن ایجاد کرده و خطر ابتلا به سرطان را افزایش میدهد. به همین دلیل، کنترل وزن از مهمترین راههای پیشگیری از سرطان روده بزرگ محسوب میشود.
برای رسیدن به وزن سالم، لازم نیست تغییرات ناگهانی و سختگیرانه داشته باشید. انتخاب یک رژیم غذایی متعادل سرشار از سبزیجات و فیبر، همراه با فعالیت بدنی منظم، نهتنها احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را کاهش میدهد، بلکه خطر بیماریهای قلبی و دیابت را هم کم میکند. در حقیقت، پیشگیری سرطان روده با اصلاح رفتارهای پر خطر، بهترین و پایدارترین رویکردی است که میتواند آینده سلامتی شما را تضمین کند.
8. مدیریت بیماریهای زمینهای مانند کولیت و کرون
پیشگیری سرطان روده با سبک زندگی سالم تنها به تغذیه و ورزش محدود نمیشود، بلکه مدیریت بیماریهای زمینهای هم نقش بزرگی دارد. از میان بیماریهای مختلف، دو بیماری کولیت اولسروز و کرون که به عنوان بیماریهای التهابی روده شناخته میشوند ، بیشترین تأثیر را در افزایش ریسک سرطان روده بزرگ دارند.
التهاب مزمن ناشی از این بیماریها باعث تخریب مداوم سلولهای روده و افزایش احتمال جهشهای ژنتیکی میشود؛ فرآیندی که میتواند زمینهساز بروز تومورهای سرطانی باشد. به همین دلیل، کنترل و درمان مناسب آنها اهمیت بالایی در کاهش خطر سرطان دارد.
پیگیری درمان دارویی، اصلاح تغذیه، پرهیز از عوامل محرک بیماری و انجام غربالگریهای منظم مانند کولونوسکوپی، همگی گامهای مهمی برای کاهش ریسک سرطان هستند. در واقع، مراقبت مداوم و توجه به نشانههای بیماری باعث میشود فرد بتواند با وجود داشتن کرون یا کولیت، همچنان آینده سالمتری داشته باشد.
از این رو، مدیریت بیماریهای التهابی روده یکی از کلیدیترین راههای پیشگیری سرطان روده بزرگ است؛ راهکاری که در کنار اصلاح سبک زندگی و انتخابهای سالم، میتواند تأثیر چشمگیری بر حفظ سلامت روده و کاهش خطر ابتلا داشته باشد. سرطان روده یکی از شایعترین و در عین حال قابلپیشگیریترین انواع سرطان است. غربالگری بهموقع، نقش کلیدی در تشخیص زودهنگام و افزایش شانس درمان دارد.با پاسخ به چند سوال ساده در غربالگری آنلاین، میتوانید میزان خطر ابتلا به سرطان روده را ارزیابی کرده و اقدامات لازم را بهموقع انجام دهید. غربالگری امروز، نجات فردا.
همین حالا در غربالگری آنلاین سرطان روده شرکت کنید
مدیریت بیماری های زمینه ای
9. انجام غربالگری منظم حتی بدون علائم
پیشگیری سرطان روده با سبک زندگی سالم نقش مهمی در کاهش شانس ابتلا دارد، اما نکتهای که اهمیت دارد این است که چنین روشهایی نمیتوانند به صورت کاملا ایمن مانع از بروز بیماری شوند. به همیندلیل باید برنامه غربالگری منظمی وجود داشته باشد تا بتواند بیماری را در همان مراحل اول شناسایی کند و به آن فرصت پیشرفت و بدخیم شدن ندهد.
در افرادی که در گروه خطر متوسط قرار دارند و سابقه خانوادگی یا بیماری زمینهای خاصی ندارند، معمولاً توصیه میشود غربالگری از ۴۵ سالگی آغاز شود. فاصله بین آزمایشها بستگی به روش انتخابی دارد؛ برای کولونوسکوپی معمولاً هر ۱۰ سال یک بار کافی است، در حالی که آزمایش مدفوع( FOBT) باید سالانه یا هر دو سال یکبار تکرار شود.
اما در افراد پرخطر، یعنی کسانی که سابقه خانوادگی سرطان روده یا پولیپهای پیشسرطانی دارند، یا مبتلا به بیماریهای التهابی روده مانند کرون و کولیت اولسروز هستند، غربالگری برای پیشگیری سرطان روده باید زودتر آغاز شود؛ معمولاً از سن 40 سالگی یا ۱۰ سال زودتر از سنی که نزدیکترین عضو خانواده دچار سرطان شده است. در این افراد همچنین نیاز به فواصل کوتاهتر برای تکرار غربالگری وجود دارد.
برای انجام غربالگری روشهای مختلفی وجود دارد؛ از آزمایش مدفوع گرفته تا سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی. در میان این روشها، کولونوسکوپی دقیقترین و کاملترین گزینه است، چرا که امکان مشاهده کل روده و حتی برداشت پولیپها در همان زمان را فراهم میکند.
| افراد متوسط و بدون عوامل خطر | افراد پرخطر |
|---|---|
| شروع غربالگری از ۵۰ سالگی | شروع غربالگری از ۱۰ سال زودتر از سن تشخیص سرطان در بستگان درجهیک یا از ۵۰ سالگی (هرکدام زودتر است) |
| روشها: تست مدفوع، CT کولونوگرافی، کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی | روش ترجیحی: کولونوسکوپی کامل |
| فواصل توصیهشده: کولونوسکوپی هر ۱۰ سال، تست مدفوع سالانه، سیگموئیدوسکوپی و CT هر ۵ سال | غربالگری در فواصل کوتاهتر از ۱۰ سال بسته به علت خطر (سابقه خانوادگی، پولیپهای پیشین، بیماریهای ارثی و ...) |
10. مکملها و ویتامینهای مفید
مکملها و ویتامینها اغلب به عنوان یک راه ساده و سریع برای پیشگیری از بیماریها دیده میشوند، اما در مورد سرطان روده بزرگ، واقعیت کمی پیچیدهتر است. تحقیقات نشان میدهد که برخی ویتامینها و مواد مغذی مانند ویتامین D، کلسیم و بعضی آنتیاکسیدانها میتوانند به کاهش ریسک ابتلا کمک کنند، اما اثر آنها هیچگاه به اندازه تغییرات سبک زندگی سالم، مانند رژیم غذایی غنی از سبزیجات، ترک سیگار و فعالیت بدنی منظم نخواهد بود. پس ویتامینها و پیشگیری از سرطان روده همیشه به هم مرتبط نیستند.
نکته مهم این است که مصرف خودسرانه این مکملها نه تنها مفید نیست، بلکه ممکن است خطرناک باشد و مشکلاتی مانند اختلالات گوارشی یا حتی افزایش ریسک برخی بیماریها را به همراه داشته باشد. بنابراین، استفاده از ویتامینها و مکملها باید تنها تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه باشد تا هم دوز مناسب رعایت شود و هم با داروها یا شرایط پزشکی تداخل نداشته باشد.
به طور خلاصه، مکملها میتوانند یک ابزار کمکی در پیشگیری از سرطان روده باشند، اما جایگزین سبک زندگی سالم نیستند. اگر میخواهید حداکثر اثر را داشته باشید، بهتر است آنها را بخشی از یک برنامه جامع پیشگیری قرار دهید که شامل رژیم غذایی پیشگیری از سرطان کولون، ورزش منظم و دوری از عوامل خطر مثل سیگار و الکل باشد. این ترکیب، بیشترین شانس را برای محافظت از روده و سلامت عمومی بدن فراهم میکند. غربالگری بهموقع، میتواند جان شما یا عزیزانتان را نجات دهد. با چند سوال ساده و در کمتر از ۲ دقیقه، به رایگان میزان خطر ابتلای خود به سرطان روده را ارزیابی کنید.این غربالگری به صورت رایگان و کاملاً محرمانه است.
شروع غربالگری آنلاین و رایگان سرطان روده
پیشگیری آغاز راه است، اما این مطالب هم مکمل آن هستند:
- سرطان روده چیست؟: اول باید بدانید با چه بیماریای روبهرو هستید.
- علائم سرطان روده: اگر علائمی دیدید، بیتفاوت نباشید.
- غربالگری سرطان روده: با انواع غربالگری سرطان روده و قوانین آن آشنا شوید و سطح خطر خود را بدانید.
- درمان سرطان روده: اگر دیر متوجه شدید، نگران نباشید. درمان هست.
سوالات متداول درباره پیشگیری از سرطان روده
بله، برخلاف چیزی که به نظر میرسد، یکی از عوامل اصلی در بروز بیماری، تغذیه ناسالم است، به همین دلیل تغییر رژیمهای ناسالم میتواند تاثیر مهمی در کاهش ابتلا داشته باشد.
یکی از موثرترین تغییرات در رژیم غذایی برای کاهش خطر سرطان روده، اضافه کردن فیبر و سبزیجات است که با این کار خطر ابتلا به طور قابل ملاحظهای کاهش مییابد.
ورزش با کاهش وزن و میزان چربی بدن که از عوامل افزایش ریسک ابتلا هستند، کاهش التهاب و کمک به تسریع در حرکات روده، در پیشگیری از سرطان روده موثر خواهد بود.
نتایج عهر چند که مکملها به اندازه اصلاح رژیم غذایی، کنترل وزن، حذف سیگار و الکل و فعالیت فیزیکی موثر نیستند، با این حال گروهی از آنها مانند ویتامینهای D، E، C، کلسیم و فولات به طور محدود میتوانند در پیشگیری موثر باشند.
سرطانها به دلیل تکثیر کنترل نشده سلول که ممکن است ناشی از آسیب به DNA باشند، ایجاد میشوند. سیگار و الکل هر دو از طریق آسیب به DNA در افزایش ریسک ابتلا به سرطانها و از جمله سرطان روده بزرگ نقش دارند.
خیر، چون گروهی از عوامل زمینهای بروز بیماری مانند سن، ژنتیک و یا بیماریها ( کرون و کولیت اولسروز )، خارج از کنترل فرد هستند و به همین دلیل امکان پیشگیری کامل وجود ندارد.
برای افراد بدون سابقه خانوادگی و ریسک بالا، غربالگری از سن 50 سالگی شروع میشود که میتواند شامل کولونوسکوپی هر 10 سال یا تست FOBT به صورت سالانه باشد. اما در افراد با سابقه خانوادگی مثبت، باید این کار از سن 40 سالگی و حتی زودتر و در فواصل کوتاهتر آغاز شود.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.
