تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
تا به حال برایتان پیش آمده‌است که در میان جمع، زبانتان بگیرد؟ این اتفاق ممکن است برای همه ما پیش بیاید.
اما برای میلیون‌ها نفر در دنیا، گرفتن زبان تبدیل به یک مشکل همیشگی می‌شود که به آن لکنت‌زبان می‌گویند. لکنت‌زبان که تقریباً ۷۰ میلیون نفر را در دنیا تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، باعث می‌شود پیوستگی صحبت‌کردن به هم بریزد. این مشکل با تکرار صداها، هجاها یا کلمات، یا مکث‌های طولانی که انگار کلمات گیرکردن نشان داده می‌شود.
در این مقاله قصد داریم پیچیدگی‌های لکنت‌زبان را بررسی کنیم و یک نقشه راه برای ردشدن از این مانع ارتباطی ارائه بدهیم. درک این مشکل به شما قدرت می‌دهد تا با دانش بیشتری قادر به برقراری ارتباط با افراد دارای لکنت زبان باشید.
لکنت زبان چیست و چه تفاوتی با مکث های طبیعی گفتار دارد؟
همه ما این شرایط را تجربه کرده‌ایم. وسط تعریف یک موضوع مهم هستید که آن زبانتان می‌گیرد و ناخودآگاه یک صدای“اِم” بیرون می‌پرد. اگر این مکث‌ها افزایش یابد و احساس شود که مدام برای روان حرف‌زدن در حال جنگیدن هستید، در آن زمان می‌توان گفت با لکنت‌زبان طرف هستیم.
لکنت‌زبان فقط در مورد یک “اِم” گاه و بی‌گاه یا تکرار کلمات از روی اضطراب نیست. لکنت یک اختلال گفتاری است که پیوستگی سخن را مختل می‌کند و باعث می‌شود بیان افکار دشوار شود. تصور کنید ذهنتان پر از ایده است؛ اما پلی که ذهن را به دهان وصل می‌کند، مسدود شده است. حرف‌زدن تبدیل به یک مبارزه می‌شود که با موارد زیر همراه است:
- تکرار: ممکن است روی یک‌صدا یا هجا گیر کنید و چند بار آن را تکرار کنید (مثال: ک-ک-تاب).
- کشیدن صدا: بعضی صداها کشیده می‌شوند (مثال: ماهییییی).
- انسداد: جایی که یک کلمه در گلویتان گیر می‌کند و هیچ صدایی بیرون نمی‌آید (سکوت کامل به‌جای یک کلمه).
حال مهم است که لکنت‌زبان را از اختلالات گفتاری معمولی که کودکان تجربه می‌کنند، تشخیص دهیم. با شکوفاشدن مهارت‌های زبانی کودکان، مکث‌های گاه‌وبی‌گاه یک بخش طبیعی از فرآیند یادگیری است. اما لکنتی که بعد از پنج‌سالگی هم ادامه پیدا می‌کند و یا در سنین بالاتر ایجاد می‌شود، می‌تواند نشانه یک مشکل عمیق‌تر باشد. لکنت‌زبان می‌تواند باعث اضطراب و ترس از برقراری ارتباط شود. این اختلال می‌تواند اعتمادبه‌نفس را پایین بیاورد و باعث شود تعاملات اجتماعی مشکل به نظر برسند.
چه چیزهایی باعث لکنت زبان می‌شود؟
دلیل اصلی لکنت‌زبان اطفال هنوز مشخص نیست و عوامل مختلفی را مسئول آن می‌دانند از جمله ژنتیک، عملکرد مغز و رشد زبان. با اینکه دانشمندان هنوز به یک جواب قطعی و واحد نرسیدند، چندین گزینه احتمالی وجود دارد:
- ژنتیک: به نظر می‌رسد لکنت‌زبان با ژنتیک در ارتباط باشد. اگر یکی از نزدیکانتان لکنت داشته باشد، احتمال اینکه شما هم تجربه‌اش کنید زیاد است.
- مسیرهای عصبی: تحقیقات نشان داده‌اند که بین ساختار و عملکرد مغز افراد دارای لکنت زبان و سایر افراد تفاوت‌های ظریفی وجود دارد. این تفاوت‌ها ممکن است در بخش‌هایی از مغز باشد که مسئول هماهنگی تولید گفتار هستند.
- رشد زبانی: گاهی اوقات لکنت‌زبان می‌تواند در دوره‌های رشد سریع زبان، مخصوصاً در اوایل کودکی، به وجود بیاید.
- یک عامل دیگر هم می‌تواند علت لکنت‌زبان شدید شود: استرس و اضطراب. درست است که استرس دلیل اصلی نیست، اما موقعیت‌های پر استرس می‌توانند علائم لکنت‌زبان را تشدید کنند.
درمان لکنت زبان
تشخیص لکنت زبان در کودکان ۳ ساله و بالاتر چگونه است؟
لکنت‌زبان در دوران کودکی می‌تواند هم برای والدین و هم کودکان اذیت‌کننده باشد. خبر خوب این است که تشخیص زودهنگام کلید رسیدن به درمان مؤثر است. شناسایی لکنت در مراحل اولیه به گفتار درمانگر اجازه می‌دهد قبل از اینکه این مشکل ریشه‌دار شود، وارد عمل شوند. این متخصصین با کنار هم قراردادن تکه‌های پازل الگوهای گفتاری کودک، تشخیص می‌دهند که آیا لکنت وجود دارد یا خیر و اگر وجود دارد، علت احتمالی آن چیست.
- بررسی پیوستگی سخن: گفتار درمانگر بادقت الگوهای گفتاری کودک را زیر نظر می‌گیرد و حواسش به تکرارها، کشیدن صداها و گیرکردن‌ها است. آن‌ها بررسی می‌کنند که این اتفاقات چقدر و در چه موقعیت‌هایی بیشتر رخ می‌دهند.
- مهارت‌های زبان: متخصص مهارت‌های کلی زبان کودک را ارزیابی می‌کند، از جمله دایره لغات، استفاده از گرامر و ساختار جمله.
- سابقه خانوادگی: پزشک ممکن است در مورد هر گونه فامیلی که لکنت دارد سؤال کند، زیرا ژنتیک می‌تواند در این زمینه نقش داشته باشد.
با بررسی دقیق این جنبه‌های مختلف، گفتار درمانگر می‌تواند یک تصویر جامع از مهارت‌های ارتباطی کودک به دست بیاورد. این تشخیص برای ایجاد یک برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده و درمان لکنت‌زبان شدید،حیاتی است.
آیا لکنت زبان قابل درمان است؟
هیچ روش درمانی‌ای وجود ندارد که به طور قطعی لکنت را درمان کند. بااین‌حال، این به این معنی نیست که امیدی وجود ندارد! جلسات گفتاردرمانی بیشتر بر توانمند کردن افراد برای مدیریت لکنت تمرکز می‌کنند و افراد را با آموزش تکنیک‌هایی برای غلبه بر لکنت کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند بچه‌هایی که در سنین پایین‌تر تحت درمان قرار می‌گیرند، احتمال موفقیت خیلی بالاتری برای داشتن الگوهای گفتاری روان‌تر دارند. مداخله زودهنگام می‌تواند به پیشگیری از ریشه‌دار شدن لکنت و کمک به بچه‌ها برای ایجاد اعتمادبه‌نفس کمک کند.
برای درمان لکنت زبان چه روش‌هایی وجود دارد؟
گفتار درمانگرها نیازهای فردی شما را بررسی می‌کنند و یک برنامه درمانی شخصی‌سازی‌شده برای برطرف‌کردن چالش‌های خاصی که با آن‌ها روبه‌رو هستید، تنظیم می‌کنند. این برنامه ممکن است شامل مجموعه‌ای از رویکردها باشد که هر کدام برای توانمند کردن شما در مسیر رسیدن به ارتباطی بهتر طراحی شده‌اند:
- شما یاد می‌گیرید که چطور سرعت گفتارتان را کم کنید. این تکنیک، یک تکنیک ساده اما قدرتمند است که به شما اجازه می‌دهد کنترل بیشتری روی کلمه‌هایتان داشته باشید. علاوه بر این، تمرین الگوهای تنفس می‌تواند به تنظیم تولید گفتار کمک کند. متخصص همچنین به شما کمک می‌کند تا موقعیت‌هایی را که بیشتر دچار لکنت می‌شوید شناسایی کنید تا بتوانید برای مدیریت آن لحظات، راهکارهای پیشگیرانه‌ای را پرورش دهید.
- این راهبرد شامل تمرین تکنیک‌هایی مثل «تماس‌های ملایم» (لمس کوتاه لب‌ها به هم در لحظات لکنت) یا کشیدن صدا (نگه‌داشتن صدای اول کلمه برای شروع راحت‌تر صحبت) باشد. این تکنیک‌ها می‌توانند به قطع‌شدن لکنت کمک کنند.
- برقراری ارتباط فقط در مورد مسائل فنی گفتار نیست. گاهی اوقات اضطراب می‌تواند علائم لکنت را بدتر کند و باعث لکنت زبان بر اثر ترس شود. در چنین مواردی، گفتار درمانگر شما شاید درمان‌های کمکی را برای کمک به مدیریت اضطراب و ایجاد اعتمادبه‌نفس در موقعیت‌های صحبت‌کردن، پیشنهاد دهد.
به یاد داشته باشید که برای درمان لکنت‌زبان یک روش کلی و همگانی وجود ندارد. مؤثرترین روش‌ها باتوجه به سن، شدت لکنت و نیازهای فردی شما متغیر هستند.
درمان خانگی لکنت زبان
درست است که در محیط خانه درمان معجزه‌آسایی وجود ندارد، اما قطعاً راه‌هایی برای ایجاد یک محیط حمایتی هست که به برقراری ارتباط کمک می‌کند و زمینه‌ساز درمان حرفه‌ای می‌شود. به یاد داشته باشید راه‌حل‌های خانگی، لکنت را «درمان» نمی‌کنند، اما می‌توانند در ایجاد اعتمادبه‌نفس و سلامت کلی کودک شما تأثیر فوق‌العاده‌ای داشته باشند.
اینجا به چندین راهبرد کلیدی که باید در نظر گرفته شود اشاره می‌شود:
یک کلاس پر سروصدا را با یک کتابخانه آرام مقایسه کنید. در کدام محیط راحت‌تر می‌توانید تمرکز کنید و واضح صحبت کنید؟ همین اصل در مورد لکنت‌زبان هم صدق می‌کند. ایجاد یک فضای آرام در خانه که کودکتان در آنجا احساس راحتی کند و بتواند آزادانه حرف بزند، می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد. این کار می‌تواند شامل اختصاص‌دادن زمان ویژه‌ای برای صحبت باشد، بدون حواس‌پرتی‌هایی مثل تلویزیون یا صداهای مزاحم.
برای کسی که لکنت دارد، عجله برای بیرون ریختن کلمه‌ها می‌تواند مشکل را بیشتر کنه. کودکتان را تشویق کنید که سرعت حرف‌زدنش را کم کند و بین جمله‌ها مکث‌های معناداری داشته باشد.
تا به حال شده که آن‌قدر در یک داستان غرق شوید که اصلاً لهجه راوی را متوجه نشوید؟ این قدرت تمرکز روی محتواست. وقتی بچه‌تان حرف می‌زند، سعی کنید واقعاً به حرف‌هایش گوش دهید، به‌جای اینکه روی هر گرفتگی زبانش تمرکز کنید. این کار به فرزند شما القا می‌کند که ایده‌ها و داستان‌هایش باارزش هستند، فارغ از اینکه چطور بیان شوند.
لکنت‌زبان می‌تواند اعتمادبه‌نفس یک کودک را کم کند. به دنبال فرصت‌هایی باشید که پیروزی‌های ارتباطی‌اش را جشن بگیرید، فرقی نمی‌کند چقدر کوچک باشند. با دوستش شوخی کرد؟ در کلاس سؤالی پرسید؟ این موفقیت‌ها را تحسین کنید و نقاط قوتش را برجسته کنید.
به یاد داشته باشید که این کارها فقط کمک‌کننده هستند. مؤثرترین برنامه درمانی توسط گفتار درمانگر ایجاد می‌شود. پزشک را به‌عنوان شریک خودتان در این مسیر در نظر بگیرید. آن‌ها می‌توانند نیازهای خاص کودکتان را ارزیابی کنند و یک برنامه برای درمان طولانی مدت لکنت‌زبان طراحی کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
شما مجبور نیستید تنها در مسیر درمان لکنت زبان قدم بردارید و می‌توانید از متخصصین گفتاردرمانی کمک بگیرید.درست است که گاهی اوقات اختلالات گفتاری به‌خصوص در کودکان طبیعی هستند (مثل «ام» گفتن یا تکرار کلمه) اما نشانه‌هایی هم وجود دارد که لزوم بررسی دقیق‌تر را ایجاب می‌کند:
اگر لکنت‌زبان کل صحبت‌کردن کودک را تحت سلطه خودش دربیاورد، زمان آن است که به پزشک مراجعه کنید.
اگر متوجه شدید که کودکتان در موقعیت‌های صحبت‌کردن بیشتر و بیشتر مضطرب می‌شود، از تعاملات اجتماعی عقب می‌کشد، یا در مورد حرف‌زدنش ابراز ناراحتی می‌کند، این یک زنگ خطر است.
گاهی اوقات تأثیر لکنت‌زبان فراتر از برقراری ارتباط با زبان است. شاید بچه‌تان در کلاس برای بلند خواندن دچار مشکل شود یا از شرکت‌کردن در فعالیت‌هایی که صحبت‌کردن نیاز دارد، طفره رود.
به یاد داشته باشید که مداخله زود هنگام بسیار کلیدی است. هر چقدر زودتر به لکنت‌زبان رسیدگی شود، درمان می‌تواند مؤثرتر باشد. یک گفتار درمانگر باصلاحیت می‌تواند نیازهای فردی بچه‌تان را ارزیابی کند، یک برنامه درمانی شخصی‌سازی شده تنظیم کند و آن را با ابزارها و تکنیک هایی که برای برقراری ارتباط با اعتماد به نفس لازم است، مجهز کند.
سخن پایانی
با لکنت‌زبان زندگی‌کردن می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، اما لکنت‌زبان نباید جلوی پیشرفت شما را بگیرد. داستان‌های الهام‌بخش بی شماری از آدم‌های دارای لکنت زبان وجود دارد که در زمینه‌های مختلف به موفقیت‌های قابل‌توجهی رسیدند. با حمایت درست و برنامه درمانی مناسب می‌توانید با اعتمادبه‌نفس در دنیای ارتباطات حرکت کنید. لکنت زبان می‌تواند چالش‌های زیادی را در زندگی روزمره ایجاد کند، اما شما تنها نیستید! اگر شما یا عزیزانتان با لکنت زبان دست و پنجه نرم می‌کنید، همین حالا یک گام مؤثر برای بهبود بردارید. شما می توانید به راحتی و از منزل با درمانگر خود ارتباط داشته باشید و با کمترین هزینه و معطلی لکنت زبان خود را درمان کنید.
سؤالات رایج درمورد لکنت‌زبان
لکنت‌زبان بزرگسالان درمان قطعی ندارد، اما با تمرین و راهکارهای مناسب می‌شود خیلی راحت‌تر و روان‌تر صحبت کرد.
در حال حاضر هیچ «داروی جادویی» برای درمان قطعی لکنت‌زبان وجود ندارد. گفتاردرمانی همچنان مؤثرترین روش برای مدیریت لکنت‌زبان به‌حساب می‌آید.
به نظر می‌رسد لکنت‌زبان یک عامل ارثی داشته باشد، یعنی اگر یکی از نزدیکان لکنت‌زبان داشته باشد، احتمال اینکه فرد هم دچار لکنت شود بیشتر است.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.
