تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
افسردگی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که می‌تواند چالشی برای هر فرد در زندگی باشد. این مشکل روحی عمدتا به وسیله دسته‌های دارویی مختلف از جمله قرص سیتالوپرام کنترل می‌شود. داروهای مقابله با افسردگی تنوعی زیادی داشته و هر کدام به نحوی سعی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارند. اما در این میان سوال اصلی این است که چه دارویی برای درمان بهتر است؟ شرایط بیمار و نوع مشکل می‌توانند اصلی‌ترین عوامل برای انتخاب داروی مناسب باشند. اگر احساس می‌کنید که دیگر به اندازه گذشته انگیزه و انرژی برای انجام فعالیت‌های خود را ندارید، احتمالا به مصرف سیتالوپرام و یا داروهای هم خانواده آن نیاز دارید. برای اینکه مطمئن شوید این دارو مناسب شماست یا خیر، باید مکانیسم اثر، عوارض احتمالی و نکات مهم در مورد آن را بدانید. پس تا انتها همراه ما باشید.
اطلاعات دارویی قرص سیتالوپرام
سیتالوپرام، نوعی داروی ضد‌افسردگی از دسته داروهای SSRI یا همان مهارکننده‌های بازجذب سروتونین است که می‌تواند برای گروهی از اختلالات افسردگی، مفید باشد. این دارو بعد از گذشت حداقل ۲ هفته از مصرف، می‌تواند باعث بهبود علائم در بیمار بشود، اگرچه ممکن است نشانه‌هایی مانند مشکل در خواب یا اشتها، زودتر و از همان روزهای اولیه درمان، بهتر شوند.البته به یاد داشته باشید که سیتالوپرام و داروهای هم خانواده آن بعضا نیاز به 2 ماه زمان دارند تا بتوانند اثرات درمانی خود را نشان دهند.
معمولا دارو به صورت خوراکی تجویز می‌شود، چون جذب گوارشی مناسبی دارد و پس از گذشت ۲ تا ۴ از مصرف به حداکثر دوز خود در خون می‌رسد. سیتالوپرام به نسبت بیشتر داروهایی که برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند، عوارض جانبی کمتری ایجاد می‌کند، از این نظر به عنوان یک داروی موثر و کم‌خطر برای حل این مشکل استفاده می‌شود.
اشکال دارویی قرص سیتالوپرام
قرص سیتالوپرام در دوزهای ۲۰ و ۴۰ میلی گرم با نام‌های تجاری مختلف مانند ۱. تیدیپرام ۲. اوسالوپرام ۳. ام دی ۴. سیتالورامین ۵. اکسی پرام ۶. بایوکسال و برندهای دیگری عرضه و فقط با نسخه و تجویز پزشک در داروخانه ها فروخته می شود.
تفاوت سیتالوپرام با اس سیتالوپرام چیست؟
احتمالا در هنگام خرید با داروی دیگری به نام اس سیتالوپرام هم مواجه شوید که بسیار شبیه به سیتالوپرام است، اما میان آنها تفاوت‌هایی وجود دارد. شاید از خود بپرسید سیتالوپرام با اس سیتالوپرام چه تفاوتی دارد؟ در حالی که هر دو دارو برای بهبود علائم افسردگی استفاده می‌شوند، اما در میزان اثربخشی و یا عوارض جانبی تا حدی متفاوت هستند. ساختار شیمیایی اس سیتالوپرام با سیتالوپرام متفاوت است و همین منجر به تغییرات اثرات و عوارض آنها می شود. دوز اس سیتالوپرام، نصف سیتالوپرام است، به همین دلیل این دارو دارای دوزهای ۵، ۱۰ و ۲۰ میلی گرم در بازار است. معمولا این قرص را با نام‌های تجاری پرولسکا، ازپیم، سیپرالکس و غیره در داروخانه‌ها مشاهده خواهید کرد. پس نباید این دارو را با یکدیگر اشتباه بگیرید.
مکانیسم اثر قرص سیتالوپرام چگونه است؟
سیتالوپرام متعلق به گروهی از داروهای ضد افسردگی به نام SSRI است که با مکانیسم خاصی، سعی در بهبود خلق و خو و کنترل افسردگی دارند. سلول‌های عصبی از طریق مواد شیمیایی خاص که انتقال‌دهنده نامیده می‌شوند، با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. یکی از این انتقال‌دهنده‌ها در سیستم عصبی، سروتونین است. این ماده می‌تواند در احساس شادی، تثبیت خلق و خو، کاهش اضطراب و بسیاری از موارد دیگر مرتبط با افسردگی نقش داشته باشد.
سروتونین پس از ترشح، توسط سلول عصبی بازجذب می‌شود تا بتواند برای انتقال پیام در آینده مورد استفاده قرار بگیرد. احتمالا بخشی از علائم غم و ناراحتی یا استرس در افراد افسرده مرتبط با عملکرد نادرست سروتونین باشد. داروهای دسته SSRI مانند قرص سیتالوپرام، درست بر همین انتقال‌دهنده اثر می‌گذارند و با مهار بازجذب آن توسط سلول‌های عصبی، تلاش می‌کنند تا غلظت سروتونین را در فضای بین سلول‌های عصبی بیشتر کنند.
با این کار سروتونین بیشتری در فضای بین سلول‌های عصبی وجود خواهد داشت و همین موضوع می‌تواند انرژی و خلق و خو را در فرد تقویت کند. علاوه بر سروتونین، سیتالوپرام به میزان کمتری بر انتقال‌دهنده‌های دیگری مانند اپی نفرین و دوپامین هم تاثیر می‌گذارد که ممکن است باعث ایجاد گروهی از عوارض جانبی به دنبال مصرف این دارو شود.
موارد مصرف قرص سیتالوپرام
سیتالوپرام به عنوان یک داروی ضد‌افسردگی شناخته می‌شود، پس عمدتا برای درمان بیماران مبتلا به افسردگی اساسی که شدید‌ترین نوع آن است و یا انواع دیگر افسردگی، تجویز می‌شود. این دارو دارای تأثیر قابل‌توجه در بهبود افسردگی و یا حملات پانیک دارد و عمدتا برای این موارد استفاده می‌شود، اما ممکن است بسته به تشخیص پزشک، برای گروه دیگری از بیماری‌ها مانند وسواس یا بهبود مشکلات جنسی هم تجویز شود.
اضطراب، وسواس، هراس، مشکلات عصبی در بیماران دیابتی و انزال زودرس از مواردی هستند که ممکن است پزشک استفاده از قرص سیتالوپرام را پیشنهاد کند. این دارو با مهار بازجذب سروتونین به تثبیت خلق و خو در افراد کمک می‌کند و به همین دلیل می‌توان انتظار داشت در بیماری‌های که این مشکل وجود دارد، دارو اثربخشی مناسبی داشته باشد.
نحوه و دوز مصرف قرص سیتالوپرام
دستور پزشک می‌تواند بهترین راهنما برای مصرف سیتالوپرام باشد. باید توجه داشته باشید که هر گونه تغییر دوز خودسرانه و ناگهانی دارو، با ایجاد عوارض جدی همراه خواهد بود. پس نباید با مشاهده تغییرات، به سراغ تغییر دوز بروید. می‌توانید این دارو را به همراه غذا یا بدون غذا مصرف کنید. چیزی که اهمیت دارد این است که بتوانید سیتالوپرام را به صورت منظم و در زمان مشخصی از روز مصرف کنید.
حتما دارو را در شرایط مناسب مانند مکان‌های خشک و دارای دمای متعادل نگه‌داری کنید. دوز تجویز شده دارو برای هر بیمار، با توجه به شرایطی که دارد، متفاوت است. معمولا علاوه بر شدت بیماری، شرایط سلامتی خود بیمار هم در تعیین دوز تاثیر خواهد گذاشت. پس همان‌طور که اشاره شد، مناسب‌ترین دوز مصرفی برای هر بیمار تنها توسط پزشک پیشنهاد خواهد شد. عمدتا افسردگی در افراد بزرگسال با قرص سیتالوپرام ۲۰ میلی گرم درمان می‌شود که می‌تواند بسته به شدت بیمار، پس از حداقل یک هفته مصرف تا ۴۰ میلی گرم در روز هم افزایش پیدا کند.
این دوز بیشتر برای بیمارانی است که به مقادیر کم دارو پاسخ مناسبی نداده‌اند. اما در افراد بالای ۶۰ سال، تجویز دارو را احتیاط بیشتری انجام می‌شود، چون عوارض جانبی می‌توانند شدید‌تر ایجاد بشوند. به همین دلیل عمدتا در این سنین دوز مصرف دارو تا حداکثر ۲۰ میلی‌گرم روزانه افزایش پیدا می‌کند که می‌تواند به صورت مصرف سیتالوپرام ۱۰ به صورت دو بار در روز باشد. البته بازهم این شرایط بیمار است که بهترین درمان را مشخص می‌کند. به همین دلیل امکان دارد بسته به نظر پزشک، دوزهای بررسی شده در هر دو گروه سنی تغییر پیدا کند.
عوارض جانبی قرص سیتالوپرام چیست؟
به دنبال مصرف دارو، ممکن است گروهی از بیماران با عوارض جانبی مواجه شوند، اما این موضوع همیشگی نیست. بهتر است قبل از تجویز دارو، این مشکلات را در نظر گرفت و در مورد عوارض ناخواسته احتمالی، با بیمار مشورت کرد. اس سیتالوپرام با سیتالوپرام هر چند که دارای ترکیب بسیار مشابهی هستند، اما کاملا هم یکسان نیستند. این موضوع باعث شده تا عوارض جانبی و تاثیرگذاری این دو دارو با یکدیگر تفاوت داشته باشد. مواردی که در این بخش بررسی می‌شود، می‌تواند در هر دو دارو دیده شود، اما همان‌طور که اشاره شد امکان دارد در یکی شایع‌تر باشد.
معمولا یکی از عوارض شایع درمان افسردگی، اختلالات جنسی و خواب آلودگی در بیمار به دنبال مصرف دارو است. اختلال جنسی به صورت کاهش میل جنسی، انزال دیررس یا اختلال نعوذ خود را نشان می‌دهد. البته گروهی از بیماران با ادامه درمان و رها شدن از افسردگی، بهبود اختلالات جنسی را هم ذکر کرده‌اند. از دیگر عوارض رایج سیتالوپرام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عطسه، گلودرد یا سایر علائم سرماخوردگی مانند گرفتگی بینی
- در گروهی از بیماران ممکن است علی رغم مصرف دارو، اضطراب افزایش پیدا کند
- علائم گوارشی مانند اسهال، یبوست، تهوع یا تغییر اشتها. سیتالوپرام و لاغری می‌توانند تا حدی با یکدیگر مرتبط باشند. درگروهی ممکن است تغییر اشتها به صورت افزایش آن هم دیده شود
- خشکی دهان، افزایش احساس تشنگی
- افزایش ریسک خون‌ریزی
- سرگیجه
در کنار این علائم، عوارض دیگری هم هستند که بسیار جدی می‌باشند، چون می‌توانند در صورت عدم پیگیری باعث تهدید حیات فرد شوند. این عوارض شامل موارد زیر می‌شود:
- تشنج
- ایجاد یا تشدید مشکلات بینایی مانند تاری دید، قرمز شدن یا احساس درد در چشم
- افزایش ضربان قلب یا احساس درد در قفسه سینه و علائم مرتبط قلبی مانند تنگی نفس
- خون‌ریزی غیرمعمول مانند خون‌ریزی از بینی
- افزایش انرژی و علائم مربوط به پیدایش شیدایی
- لرزش، تب بالا، کاهش سطح هوشیاری
- مشکل در حافظه و تفکر، احساس ضعف، سردرد، گیجی و علائمی که هشدار کاهش سدیم در بدن را می‌دهند
- سندروم سروتونین با علائمی مانند حالت تهوع، اسهال، بی قراری، توهم، تند شدن ضربان قلب، منقبض شدن در عضلات این موارد عوارض جدی مربوط به مصرف سیتالوپرام هستند و بهتر است در صورت مشاهده آنها به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
موارد احتیاط مصرف قرص سیتالوپرام
نباید صرفا به خاطر داشتن علائمی مانند کاهش انگیزه، انرژی و یا خستگی بیش از حد به سراغ مصرف خودسرانه داروهای ضد‌افسردگی بروید. همان‌طور که اشاره شد، درمان مشکل افسردگی تنها محدود به یک داروی خاصی نمی‌شود و به همین دلیل، تنها متخصصان می‌توانند برای شما بهترین درمان را انتخاب کنند. داروهای دسته SSRI از جمله سیتالوپرام دارای اثرات فوری نیستند و به همین دلیل برای مشاهده تغییرات باید حداقل بین ۲ تا ۶ هفته صبر کنید. پس از این مدت می‌توان در مورد اثربخشی دارو و یا تغییر دوز در صورت عدم اثربخشی تصمیم گرفت.
گروهی از بیماران به محض مشاهده علائم بهبودی، تصمیم به ترک یکباره دارو می‌گیرند، اما این کار می‌تواند بیمار را با مشکلات دیگری مواجه کند. باید درمان را مطابق با نظر پزشک تا کامل شدن دوره آن ادامه داد. در صورت داشتن افکار خودکشی، برخی از علائم جدی یا عدم تاثیر کافی با پزشک خود صحبت کنید. هر چند که درمان افسردگی، می‌تواند افکار خودکشی را تا حد زیادی کاهش بدهد، اما در گروهی از بیماران خصوصا افراد جوان ممکن است این افکار در شروع مصرف دارو، تشدید شوند. با این شرایط احتمالا پزشک دوز و یا نوع دارو را تغییر خواهد داد.
بهتر است در دوره درمان با سیتالوپرام، استفاده از الکل و مواد مخدر را محدود و یا قطع کنید، چون این دارو می‌تواند با الکل یا مواد مخدر تداخل ایجاد کرده و پروسه درمان را مختل کند.
سابقه درمانی و دارویی شما می‌تواند برای تجویز سیتالوپرام 20 مهم باشد. برای مثال داروهای موثر بر افسردگی MAO می‌توانند در صورت مصرف همزمان با این دارو، عوارض جدی کنند. حتما باید بین مصرف این دسته دارویی و سیتالوپرام حداقل ۱۴ هفته فاصله وجود داشته باشد، به همین دلیل بهتر است در مورد سابقه مصرف دارو خود با پزشک صادق باشید.
علائم اوردوز سیتالوپرام چیست؟
ممکن است تعدادی از مصرف‌کنندگان قرص سیتالوپرام با هدف خودکشی و یا مصرف نادرست، دچار علائم اوردوز با این دارو شوند. تعدادی از این علائم بسیار جدی هستند و باعث ایجاد عوارض خطرناک در بیمار می‌شوند. سندروم سروتونین، یکی از نشانه‌های مصرف بیش از حد دارو است. در این شرایط میزان آزادسازی سروتونین در مغز به افزایش قابل‌توجهی پیدا می‌کند که در موارد شدید می‌تواند خود را به صورت تشنج و یا دیگر عوارض جدی برای حیات فرد خود را نشان بدهد.
معمولا اگر دوز مصرفی از ۶۰۰ میلی‌گرم در روز بیشتر شود، فرد با عوارض خطرناک و حتی مرگ مواجه می‌شود. بسته به مقدار مصرف دارو، ممکن است علائم از فردی به فردی دیگر متفاوت باشد. به طور کلی بیماران با سابقه مصرف بیش از حد داروی سیتالوپرام، احتمالا با یک یا گروهی از علائم زیر مشاهده می‌شوند:
- کاهش سطح هوشیاری، تشنج و احساس گیجی
- تعریق
- از دست دادن حافظه
- افزایش ضربان قلب
- لرزش بدن
- بالا رفتن هیجان در بیمار
- خواب‌آلودگی
تداخلات دارویی قرص سیتالوپرام
قرص سیتالوپرام می‌تواند با گروهی از داروهای مصرفی در بیماران تداخل داشته باشد. منظور از تداخل شرایطی است که داروها بر یکدیگر تاثیر گذاشته و باعث تغییر در بازدهی همدیگر می‌شوند. حتما باید در هنگام تجویز دارو، به این تداخلات توجه کرد، چون در بهترین حالت میزان تاثیر دارو کاهش پیدا می‌کند. اما این شرایط می‌تواند منجر به مشکلات جدی هم شود. حال سوال اصلی این است که داروی سیتالوپرام با چه داروهای گیاهی و یا غیرگیاهی تداخل ایجاد می‌کند؟
به طور کلی از نظر تداخل، این دارو جزو ایمن‌ترین‌ها در میان دسته SSRI است که کمترین تداخل را با داروهای مختلف دارد. اما با این حال در صورت عدم توجه می‌تواند باعث ایجاد تداخل با داروهای دسته زیر شود:
- داروهای درمان آریتمی قلبی، چون این دارو می‌تواند اثربخشی چنین درمان‌هایی را کم کند
- پیموزاید
- سایر داروهای ضد افسردگی مانند داروهای دسته MAO یا SSRI.
- وارفارین، آسپرین یا داروهای NSAIDS، در این شرایط ریسک خون‌ریزی و مشکلاتی ماننئ زخم معده بیشتر می‌شود
- تعدادی از داروهای درمان تشنج مانند فنی توئین‌ها
- ترامادول، فنتانیل یا متادون
- بوسپیرون
- فلوتیکازون، سالمترول
- ویتامین‌هایی مانند D، C، B12
- دولوکستین
- تعدادی از داروهای درمان چربی خون بالا مانند آتورواستاتین
- داروهای درمان مشکلات خواب مانند آلپرازولام
- دیفن هیدرامین و سیتریزین
- کلوپیدوگرل
- لووتیروکسین که برای درمان کم کاری تیروئید تجویز می‌شود
چه کسانی نباید قرص سیتالوپرام را مصرف کنند؟
مصرف سیتالوپرام در گروه خاصی از افراد ممنوع است، چون باعث ایجاد عوارض جدی و خطرناک می‌شود. در این شرایط دیگر مزیت‌های دارو نمی‌توانند عوارض احتمالی را توجیه کنند و به همین دلیل گزینه‌های دیگری برای درمان پیشنهاد می‌شود. اما این ممنوعیت برای چه افرادی است؟
۱. داشتن سابقه حساسیت یا بروز علائمی مانند تنگی نفس، ورم، تب، خارش یا ضایعات پوستی مانند کهیر نشان می‌دهند که بدن بیمار نسبت به ترکیبات سیتالوپرام حساس است و به همین دلیل این افراد نمی‌توانند دارو را مصرف کنند.
۲. مصرف سیتالوپرام در بارداری یا شیردهی می‌تواند با ایجاد نواقص و یا عوارض جدی در نوزاد همراه شود. البته این دارو به صورت مطلق در این دوران ممنوع نیست، اما با این حال موارد بسیار کمی وجود دارند که پزشک برای درمان بیماری افسردگی در بارداری به سراغ سیتالوپرام برود.
۳. افرادی که سابقه تشنج یا درمان با شوک الکتریکی را ذکر نمی‌کنند، نباید به سراغ استفاده از سیتالوپرام بروند، چون این دارو می‌تواند ریسک بروز تشنج را بیشتر کند.
۴. یکی از عوارض نادر اس سیتالوپرام، تشدید آریتمی یا همان نامنظم شدن ضربان قلب است. در بیماران که آریتمی‌های شدید دارند، مصرف این دارو ممنوع است، چون این کار می‌تواند شدت بیماری را تشدید کند.
۵. گلوکوم نوعی بیماری چشمی است که در آن فشار چشم بیشتر می‌شود. داروی سیتالوپرام می‌تواند در گروهی از افراد، این بیماری را تشدید کند، از این‌رو در صورت وجود ریسک‌های بالا، مصرف این دارو در بیماران دارای گلوکوم ممنوع می‌شود.
۶. سابقه مشکلات کبدی یا کلیوی به طور مطلق ممنوعیتی برای تجویز سیتالوپرام ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است بسته به شدت بیماری نیاز به تنظیم دوز یا ممنوعیت برای مصرف ایجاد شود.
۷. اگر بیمار از پیموزاید یا داروهای دسته MAO که برای بهبود افسردگی استفاده می‌شوند، مصرف می‌کند، نباید سیتالوپرام تجویز شود.
پاسخ سوالات رایج در مورد قرص سیتالوپرام
استفاده از سیتالوپرام در دوران بارداری خصوصا در سه ماه اول توصیه نمی‌شود، هر چند که مصرف آن به صورت مطلق ممنوع نیست. تعدادی از تحقیقات افزایش عوارض تنفسی در نوزاد را به دنبال مصرف این دارو در بارداری ذکر کرده‌اند و به همین‌دلیل عموما برای درمان افسردگی و یا سایر بیماری‌های روان در بارداری تجویز نمی‌شود.
گروهی از بیماران ممکن است به دنبال مصرف اس سیتالوپرام، احساس خستگی و خواب‌آلودگی بیشتری کنند، به همین دلیل اگر این علائم را دارید، بهتر است رانندگی یا سایر فعالیت‌هایی که به هوشیاری بالا نیاز دارند را عقب بیاندازید.
تاثیر داروهای موثر بر افسردگی از جمله سیتالوپرام بر تغییر اشتها یکسان نیست، در حالی که ممکن است گروهی با افزایش وزن و اشتها مواجه شوند، گروهی دیگر دچار کاهش وزن یا اشتها می‌شوند. معمولا این تاثیر قابل توجه نیست و به همین دلیل ممکن است عوامل دیگری هم در این تغییر دخیل باشند.
در صورت فراموشی، نیاز به دو برابر کردن دوز مصرف روزانه دارو نیست. بهتر است در اولین زمان، دوز فراموش شده را مصرف کنید، البته اگر نوبت مصرف دوز بعدی فرا رسیده است، می‌توانید از دوز فراموش شده صرف نظر کنید.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.
