تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
خواب رفتن دست و پا یا احساس بی‌حسی و گزگز در اندام‌ها یکی از مشکلات رایج در دوران بارداری است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تغییرات فیزیولوژیکی و فشارهای مکانیکی ناشی از رشد جنین ایجاد شود. این مشکل ممکن است باعث ناراحتی و اختلال در خواب مادر باردار شود. در این مقاله به بررسی علل خواب رفتن دست و پا در بارداری، راه‌های پیشگیری و درمان آن می‌پردازیم
علل خواب رفتن دست و پا در بارداری
در دوران بارداری با رشد رحم و افزایش وزن، فشار وارده بر اعصاب افزایش می‌یابد که سرانجام منجر به خواب رفتن دست و پاها به ویژه در سه ماهه‌ی اخر بارداری بارداری می‌شود. در ادامه به صورت دقیق‌تر به بررسی علت‌های این موضوع خواهیم پرداخت.
سندرم تونل کارپ
افزایش مایعات بدن و تورم می‌تواند باعث فشار بر عصب مدیان در مچ دست شود که منجر به بی‌حسی و گزگز در انگشتان و دست‌ها می‌شود. در دوران بارداری بدن برای محافظت از جنین، آب بیشتری در بافت‌های خود جمع می‌کند. تجمع زیاد آب در بدن، باعث فشار به اعصاب می‌شود که در ابتدا به صورت درد احساس می‌شود اما در ادامه منجر به کرختی دست و پاها می‌شود که به آن سندرم تونل کارپ می‌گویند.
فشار بر عصب سیاتیک
رشد رحم و افزایش وزن جنین می‌تواند باعث فشار بر عصب سیاتیک شود که در نهایت منجر به بی‌حسی و درد در پاها می‌شود.
کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی
بسیاری از ویتامین‌ها مثل تیامین (ویتامین ب 1)، ویتامین دی و … نقش مهمی در سلامت اعصاب دارند و کمبود آن‌ها باعث بی‌حسی و خواب رفتن دست و پا می‌شود. کم‌خونی ناشی از کمبود آهن نیز می‌تواند یکی از دلالی خواب رفتن دست و پا در بارداری باشد چرا که آهن نقش اکسیژن رسان به بافت اعصاب را ایفا می‌کند.
افزایش وزن و فشار بر رگ
افزایش وزن جنین و رشد رحم، باعث فشار بر رگ‌های خونی و کاهش جریان خون به اندام‌ها می‌شود و همین مساله سبب می‌شود تا دست و پای مادر خواب برود.
تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی در دوران بارداری می‌تواند باعث تورم و التهاب بافت‌ها شده و بر عملکرد اعصاب تأثیر بگذارد. برای مثال سطح هورمون پروژسترون در برخی از خانم‌های باردار به گزگز دست و پا در بارداری منجر می‌شود.
کاهش فعالیت بدنی
کاهش فعالیت بدنی و نشستن یا ایستادن طولانی مدت باعث کاهش جریان خون به اندام‌ها شده و همین مساله یکی از دلایل این مشکل است.
راه‌های پیشگیری از خواب رفتن دست و پا در بارداری
برای پیشگیری از خواب رفتن دست و پا در دوران بارداری می‌توان اقداماتی انجام داد که به حفظ سلامت عمومی و کاهش فشار بر عصب‌ها کمک کند. برخی از روش‌های پیشگیری به شرح زیر هستند.
حفظ وضعیت بدنی مناسب
استفاده از بالش‌ها و تشک‌های حمایتی به همراه تمرینات اصلاحی کمک می‌کند تا فشار از اعصاب در دوره‌ی بارداری برداشته شود و بنابراین در درمان گز گز دست و پا موثر است.
اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی
تغییر مداوم وضعیت بدنی و انجام حرکات کششی می‌تواند به کاهش فشار بر عصب‌ها کمک کند. بنابراین حتما بعد از هر یک ساعت نشستن، 5 تا 10 دقیقه پیاده روی کنید.
تغذیه مناسب
در دوره‌ی بارداری، باید حتما رژیم غذایی مناسب و کاملی داشته باشید تا دچار کمبود ریز مغذی‌ها نشوید. بنابراین غذاهای غنی از کلسیم، ویتامین دی، ویتامین ی 12 که معمولا در لبنیات، گوشت‌ها و حبوبات هستند راهگشا است. همچنین خوردن آب کافی به بهبود جریان خون در بافت‌ها و پیشگیری از گزگز در بارداری کمک می‌کند.
ورزش و فعالیت بدنی منظم
انجام ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، شنا و یوگا می‌تواند به بهبود جریان خون و کاهش فشار بر عصب‌ها کمک کند. در کنار اجرای تمرینات سبک، می‌توانید تمرینات کششی را هم در این راستا انجام بدهید..
استفاده از ابزارهای حمایتی
استفاده از اسپلینت مچ دست در شب می‌تواند به کاهش فشار بر عصب مدیان و بهبود علائم سندرم تونل کارپال کمک کند همچنین در صورتی که خواب رفتن پا در بارداری را تجربه می‌کنید، استفاده از جوراب‌های فشاری در این راستا راهگشا است.
مدیریت استرس
بدون شک مدیتیشن و تکنیک‌های آرام سازی با آرامش اعصاب مرکزی و بهبود خواب رفتن دست و پا در بارداری کمک می‌کند.
اجتناب از مصرف مواد تحریک‌کننده
مواد غذایی تحریک کننده مثل کافئین با تحریک سیستم عصبی همراه هستند بنابراین به تشدید این مشکل منجر می‌شوند.
راه‌های درمان به خواب رفتن دست و پا در بارداری
در ادامه مهم‌ترین راه‌های درمان خواب رفتن دست و پا در دوره بارداری را بررسی می‌کنیم.
درمان های خانگی
- استفاده از کمپرس گرم یا سرد می‌تواند به کاهش تورم و التهاب و بهبود علائم کمک کند.
- ماساژ ملایم دست و پا می‌تواند به بهبود جریان خون و کاهش بی‌حسی کمک کند.
- بالا بردن دست‌ها و پاها در زمان استراحت می‌تواند به بهبود جریان خون و کاهش تورم کمک کند.
- مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین ب 12، آهن و کلسیم تحت نظر پزشک به بهبود علائم کمک می‌کند.
- مکمل‌های منیزیم با آرام کردن اعصاب ناحیه‌ی درگیر، به حل این مشکل کمک می‌کنند.
درمان های پزشکی
در صورتی که این مشکل طولانی مدت شد، حتما با مراجعه به پزشک، راهکار درمانی مناسب را اتخاذ کنید. معمولا رویکرد پزشکی در درمان این مشکل شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود وضعیت بدنی و کاهش فشار بر عصب‌ها کمک کند.
- در صورت شدید بودن علائم، پزشک ممکن است داروهای ضدالتهاب یا مسکن تجویز کند.
- در موارد شدید سندرم تونل کارپال، پزشک ممکن است تزریق کورتیکواستروئید را برای کاهش التهاب و فشار بر عصب مدیان توصیه کند.
نقش تغذیه در بهبود خواب رفتن دست و پا
- مصرف غذاهای حاوی آهن مانند گوشت قرمز، اسفناج، حبوبات و مغزها صد درصد به بهبود کم‌خونی و کاهش بی‌حسی کمک خواهد کرد.
- مصرف محصولات لبنی، سبزیجات سبز برگ و مکمل‌های کلسیم به حفظ سلامت استخوان‌ها و اعصاب کمک کننده است.
- اسیدهای چرب امگا-3 به کاهش التهاب و بهبود سلامت اعصاب کمک می‌کنند. ماهی‌های چرب مانند سالمون، ماکرل و ساردین و همچنین مغزها و دانه‌ها منابع خوبی از امگا-3 هستند.
- بهتر است مواد غذایی پر چرب و شیرین را از رژیم غذایی خود حذف کنید. این مواد غذایی با افزایش تورم به تشدید مشکل دامن میزنند.
- مصرف آب کافی به حفظ رطوبت بدن و کاهش تورم و بی‌حسی کمک می‌کند.
چه زمانی لازم است برای مشکل خواب رفتن دست و پا به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که این مشکل ممتد و ادامه دار شد یا شدت پیدا کرد و زندگی روزمره را مختل کرد، باید حتما برای حل این مشکل به پزشک متخصص زنان خود مراجعه کنید تا در صورت بیماری، یا کمبود یک ماده مغذی از بروز مشکلات دیگر پیشگیری شود.
نتیجه گیری
خواب رفتن دست و پا در دوران بارداری یک مشکل رایج است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله فشار بر عصب‌ها، کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی، افزایش وزن و تغییرات هورمونی ایجاد شود. با رعایت نکات بهداشتی، تغذیه مناسب، ورزش منظم و استفاده از ابزارهای حمایتی می‌توان از بروز این مشکل پیشگیری کرد و علائم آن را کاهش داد. در صورت بروز علائم شدید، مشاوره با پزشک و استفاده از روش‌های درمانی مناسب به بهبود وضعیت کمک می‌کند و کیفیت زندگی مادر باردار را افزایش می‌دهد.
شما می توانید بدون مراجعه حضوری و اتلاف وقت به راحتی با چند کلیک با بهترین متخصصان زنان و زایمان کشور ویزیت مجازی داشته باشید و نسخه خود را به صورت الکترونیک و بیمه ای دریافت کنید.
سوالات متداول
در ادامه برخی از سوالات متداول درباره‌ی ویتامین ای را بررسی خواهیم کرد.
به خواب رفتن دست و پا در دوران بارداری طبیعی و امری رایج است. در صورتی که این مساله اذیت کننده باشد، باید به پزشک زنان خود مراجعه کنید.
خواب رفتن دست و پا معمولا در ماه‌های آخر بارداری بروز می‌کند و در شروع نمی‌تواند نشانه‌ی بارداری باشد.
خواب رفتن دست و پا در اوایل بارداری مرسوم نیست بنابراین می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل باشد که باید برای بررسی آن به پزشک مراجعه کنید.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.
