تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
جراحی فک یکی از تخصص‌های پزشکی است که به درمان مشکلات و اختلالات مرتبط با ناحیه فک، صورت و دهان می‌پردازد. این نوع جراحی می‌تواند شامل اصلاح ناهنجاری‌های فکی، درمان آسیب‌های صورت، بازسازی پس از جراحی‌های تومور و همچنین بهبود عملکرد و زیبایی صورت باشد. جراحی ارتوگناتیک علاوه بر بهبود عملکرد و سلامت دهان و دندان، می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر روی ظاهر و اعتمادبه‌نفس فرد داشته باشد. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف جراحی فک و صورت نظیر استئومی فک بالا (جراحی فک بالا) و دستورالعمل غذاخوردن بعد از جراحی فک یا ارتوگناتیک خواهیم پرداخت.
در چه صورتی به جراحی فک نیاز داریم؟
جراحی فک و صورت معمولاً در شرایطی موردنیاز است که مشکلات ساختاری یا عملکردی در فک وجود داشته باشد. یکی از مهم‌ترین دلایل این جراحی، ناهنجاری‌های اسکلتی فک می‌باشد که می‌تواند منجر به مشکلاتی در جویدن، صحبت‌کردن یا تنفس شود. در برخی موارد، فک بالا و پایین ممکن است به‌درستی تراز نشوند و این می‌تواند به درد، ناراحتی و حتی اختلالات خواب منجر گردد. علاوه بر این، آسیب‌های شدید به فک، مانند شکستگی‌ها یا تصادفات، نیز نیاز به عمل ارتوگناتیک دارد تا بتوان ساختار فک را به حالت طبیعی بازگرداند.
مراحل انجام مزوتراپی پوست
همچنین، برخی از بیماری‌های دندانی یا لثه‌ای که تأثیر زیادی بر روی فک دارند، ممکن است نیاز به مداخله جراحی داشته باشند. دلایل زیبایی نیز می‌تواند در تصمیم‌گیری برای جراحی فک تأثیرگذار باشد. افرادی که به دنبال بهبود ظاهر صورت خود هستند و احساس می‌کنند که تناسب فک با دیگر اجزای صورت مناسب نیست، ممکن است به جراحی فک فکر کنند. به‌طورکلی، تصمیم برای جراحی فک باید با مشاوره دقیق پزشکی و بررسی تمامی جوانب صورت می‌پذیرد.
کدام ناهنجاری‌های فک با جراحی فک قابل‌درمان هستند؟
ناهنجاری‌هایی مانند آپنه خواب که ناشی از انسداد راه‌های هوایی به دلیل موقعیت غیرطبیعی فک هستند نیز می‌توانند با جراحی ارتوگناتیک بهبود یابند. در این شرایط، تغییرات در موقعیت فک می‌تواند به باز شدن راه‌های هوایی و بهبود کیفیت خواب کمک کنند. همچنین، ناهنجاری‌های مادرزادی مانند شکاف لب که ممکن است به شکل فک و دهان آسیب وارد کنند، نیاز به مداخلات جراحی دارند تا عملکرد و زیبایی صورت را بهبود بخشند. مشکلات دندانی و لثه‌ای نیز می‌توانند باعث بروز ناهنجاری‌های فکی گردند. به‌عنوان‌مثال، بیماری‌های لثه که منجر به تحلیل استخوان فک می‌شوند، نیاز به جراحی برای ترمیم و بازسازی دارند.
مراحل جراحی فک به چه صورت است؟
مراحل جراحی فک معمولاً به‌صورت یک فرآیند جامع و منظم انجام می‌شود که از قبل جراحی تا دوره بهبودی را شامل می‌گردد. ابتدا، مشاوره اولیه با جراح فک و صورت انجام می‌شود تا وضعیت بیمار به‌دقت بررسی شود. در این مرحله، جراح با استفاده از تصاویر رادیوگرافی و سایر تکنیک‌های تصویربرداری، ناهنجاری‌های موجود را شناسایی کرده و نیاز به جراحی را تعیین می‌کند.
این مشاوره فرصتی برای بیمار است تا سؤالات خود را مطرح کند و از جزئیات عمل آگاه شود. پس از تعیین نیاز به جراحی ارتوگاناتیک، بیمار باید قبل از عمل، چندین آزمایش پزشکی انجام دهد تا از سلامت عمومی وی اطمینان حاصل شود. این آزمایش‌ها شامل آزمایش خون، ارزیابی وضعیت دندان‌ها و لثه‌ها و بررسی تاریخچه پزشکی بیمار است. همچنین، بیمار باید اطلاعات لازم در مورد نحوه آماده‌سازی برای جراحی، از جمله محدودیت‌های غذایی و مصرف داروها را دریافت نماید.
روز عمل، بیمار به مرکز جراحی مراجعه کرده و به اتاق عمل منتقل می‌شود. در این مرحله، بیهوشی عمومی یا موضعی انجام می‌گردد تا بیمار در طول جراحی دردی احساس نکند. پس از ایجاد بی‌حسی، جراح، برش‌هایی را در نواحی موردنیاز ایجاد کرده و به اصلاح فک و ساختارهای آن می‌پردازد. این اصلاحات می‌تواند شامل جابه‌جایی فک، ترمیم استخوان‌های شکسته یا تغییر شکل فک باشد. در طول جراحی ارتوگناتیک، جراح از تجهیزات خاصی برای تثبیت فک استفاده می‌کند. پس از پایان جراحی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود تا تحت‌نظر قرار گیرد. در این مرحله، پزشکان به مشاهده وضعیت عمومی بیمار و مدیریت درد و ناراحتی‌های پس از عمل می‌پردازند. بیمار معمولاً برای مدتی تحت‌نظر خواهد بود تا اطمینان حاصل شود که به طور ایمن به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
استئومی فک بالا (جراحی فک بالا)
استئومی فک بالا که به‌عنوان جراحی فک بالا نیز شناخته می‌شود، یک روش جراحی است که به‌منظور اصلاح مشکلات ساختاری و عملکردی در فک بالا انجام می‌شود. این جراحی معمولاً برای افرادی که دچار ناهنجاری‌های اسکلتی در ناحیه فک بالا هستند، به‌ویژه در زمینه تراز دندان‌ها و فک‌ها کاربرد دارد. یکی از اصلی‌ترین دلایل انجام این جراحی، ناهنجاری‌های مادرزادی یا اکتسابی است که می‌تواند بر جویدن، صحبت‌کردن و حتی تنفس تأثیر منفی بگذارد.
در طی این جراحی، جراح با ایجاد برش‌هایی در ناحیه فک بالا، استخوان را به قسمت‌های مختلف تقسیم کرده و سپس با استفاده از صفحات و پیچ‌ها، آن را در موقعیت مناسب قرار می‌دهد. این تغییرات می‌توانند شامل جابه‌جایی فک به جلو، عقب، بالا یا پایین باشند تا تراز مناسب حاصل شود. جراحی فک بالا اغلب به‌عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع برای بیماران استفاده می‌گردد که ممکن است شامل درمان‌های ارتودنسی نیز باشد.
استئومی فک پایین (جراحی فک پایین)
جراحی فک پایین به‌منظور اصلاح ناهنجاری‌های اسکلتی و عملکردی در ناحیه فک پایین انجام می‌شود. این جراحی معمولاً در مواردی که فک پایین به طور غیرطبیعی جلو یا عقب‌رفته باشد یا به دلایل ساختاری دیگر، مورداستفاده قرار می‌گیرد. در طی جراحی فک پایین، جراح با ایجاد برش‌هایی در ناحیه فک، شکل استخوان را عوض می‌نماید. این تغییرات می‌توانند شامل جابه‌جایی فک به جلو یا عقب، تغییر زاویه فک و یا حتی اصلاح مشکلات مربوط به دندان‌ها باشند.
جراحی فک چقدر طول میکشد؟
مدت‌زمان جراحی فک به عوامل مختلفی بستگی دارد. این زمان به نوع جراحی، شدت ناهنجاری و تکنیک‌های مورداستفاده بستگی دارد. مدت‌زمان جراحی ارتوگناتیک تحت‌تأثیر مجموعه‌ای از عوامل گوناگون قرار دارد. یکی از این عوامل نوع ناهنجاری فک است؛ ناهنجاری‌های پیچیده‌تر و شدیدتر معمولاً نیاز به زمان بیشتری برای جراحی دارند.
همچنین، تجربه و تخصص جراح می‌تواند نقش بسزایی در مدت‌زمان عمل ایفا کند. جراحان باتجربه معمولاً قادرند عمل را بادقت و سرعت بیشتری انجام دهند. تکنیک‌های جراحی مورداستفاده نیز اهمیت دارند. استفاده از روش‌های نوین و ابزارهای پیشرفته می‌تواند به کاهش زمان جراحی فک و صورت کمک کند. علاوه بر این، وضعیت سلامت عمومی بیمار و وجود هرگونه بیماری زمینه‌ای می‌تواند بر مدت‌زمان عمل تأثیرگذار باشد.
جراحی فک بین دو تا هشت ساعت متغیر است. در جراحی‌های پیچیده‌تر که شامل اصلاحات چندگانه در فک بالا و پایین می‌شوند، زمان عمل ممکن است بیشتر از هشت ساعت هم باشد. در نهایت، حجم و نوع اقداماتی که در طول جراحی لازم است، انجام شود نیز می‌تواند مدت‌زمان عمل را تحت‌تأثیر قرار دهد. به‌طورکلی، ترکیب این عوامل باعث می‌شود که مدت‌زمان جراحی فک متغیر باشد و هر بیمار تجربه منحصربه‌فردی از این فرآیند داشته باشد.
جراحی فک یا ارتودنسی؟ کدام را اول انجام دهیم؟
در انتخاب بین جراحی فک و ارتودنسی، ترتیب انجام این دو درمان باتوجه‌به نوع ناهنجاری و شرایط خاص بیمار تعیین می‌شود. به‌طورکلی، در مواردی که ناهنجاری‌های اسکلتی فک وجود دارد و نیاز به اصلاح ساختار فک احساس می‌گردد، جراحی فک در ابتدا صورت می‌پذیرد. این جراحی می‌تواند به اصلاح تراز فک بالا و پایین کمک کند و ساختار کلی صورت را بهبود بخشد. پس از انجام جراحی ارتوگناتیک، ارتودنسی می‌تواند به کار گرفته شود تا دندان‌ها به‌درستی در موقعیت جدید فک تنظیم گردند و به هماهنگی و زیبایی نهایی یاری برسانند.
در مواردی که ناهنجاری‌ها بیشتر مربوط به دندان‌ها می‌باشد و ساختار فک به‌طورکلی صحیح است، ارتودنسی در ابتدا انجام می‌شود. در این شرایط، درمان ارتودنسی می‌تواند به بهبود موقعیت دندان‌ها و ایجاد فضای کافی برای رشد طبیعی فک کمک نماید. بعد از دوره‌ای از درمان ارتودنسی، اگر هنوز نیاز به اصلاحات ساختاری در فک وجود داشته باشد، جراحی ارتوگناتیک به‌عنوان یک مرحله تکمیلی در نظر گرفته می‌شود. ترتیب انجام جراحی فک و ارتودنسی بستگی به نوع و شدت ناهنجاری دارد و مشاوره با یک متخصص دندانپزشکی یا جراح فک و صورت می‌تواند به تعیین برنامه مخصوص مثلاً جراحی فک قبل از ارتودنسی کمک کند.
جراحی فک در چه سنی مناسب است؟
جراحی فک بسته به نوع ناهنجاری و شرایط فردی، متفاوت می‌باشد. به‌طورکلی، این جراحی‌ها معمولاً در نوجوانی و اوایل بزرگسالی انجام می‌شوند (زمانی که رشد فک به اتمام رسیده است).
- در دختران، این سن معمولاً بین 14 تا 16 سالگی و در پسران حدود 16 تا 18 سالگی می‌باشد. در این سنین، ساختار فک به حد کافی توسعه‌یافته و تغییرات اسکلتی به حداقل رسیده‌اند که این امر باعث می‌شود نتایج جراحی بهتری حاصل شود.
- در برخی موارد، درصورتی‌که ناهنجاری‌های فکی در سنین پایین‌تر شناسایی شوند، می‌توان از روش‌های غیرجراحی یا درمان‌های ارتودنسی برای مدیریت وضعیت استفاده کرد. این درمان‌ها ممکن است شامل استفاده از بریس‌ها یا دستگاه‌های دیگر برای هدایت رشد فک باشد.
بااین‌حال، اگر ناهنجاری به‌اندازه‌ای باشد که نیاز به جراحی فک و صورت داشته باشد، پزشکان معمولاً منتظر می‌مانند تا رشد فک به طور کامل انجام شود.
برای جراحی فک به چه متخصصی مراجعه کنیم؟
برای جراحی ارتوگناتیک، مراجعه به یک متخصص جراحی فک و صورت ضروری است. این متخصصان به طور خاص در زمینه تشخیص و درمان مشکلات مربوط به فک، صورت و نواحی مرتبط آموزش‌دیده‌اند و تجربه گسترده‌ای در انجام انواع جراحی‌های فک دارند. آنها می‌توانند ناهنجاری‌های ساختاری، آسیب‌ها و اختلالات عملکردی فک را شناسایی کرده و درمان‌های مناسب را پیشنهاد دهند.
- علاوه بر این، در مواردی که ناهنجاری‌های فکی به مشکلات دندانی مرتبط هستند، مراجعه به یک متخصص ارتودنسی نیز می‌تواند مفید باشد. متخصصان ارتودنسی به بهبود تراز دندان‌ها و فک‌ها کمک می‌کنند و ممکن است جراحی فک قبل از ارتودنسی را توصیه نمایند.
- همچنین، در برخی موارد، مشاوره با دندانپزشک عمومی نیز می‌تواند به‌عنوان اولین قدم مفید باشد. دندانپزشک، می‌تواند وضعیت فک و دندان‌ها را ارزیابی کرده و در صورت نیاز، شما را به متخصصین مربوطه ارجاع دهد.
به‌این‌ترتیب، تیمی از متخصصان شامل جراح فک و صورت، ارتودنتیست و دندانپزشک می‌توانند به طور هم‌زمان به درمان مشکلات فکی و دندانی شما بپردازند و بهترین نتیجه ممکن را برای شما به ارمغان آورند.
دستورالعمل غذا خوردن بعد از جراحی فک یا ارتوگناتیک
بعد از جراحی فک، رعایت یک سری اصول غذایی بسیار مهم می‌باشد تا به بهبودی سریع‌تر و کاهش عوارض جانبی به دست آید.
- در ابتدا، باید به مدت چند روز پس از جراحی، از مصرف غذاهای سخت و سفت خودداری کنید. به‌جای آن، غذاهای نرم و مایع مانند سوپ‌های رقیق، ماست، پوره‌ها و اسموتی‌ها توصیه می‌شود. این نوع غذاها نه‌تنها به‌راحتی جویده می‌شوند؛ بلکه فشار کمتری به ناحیه جراحی وارد می‌نمایند.
- در طول دوره بهبودی، باید به‌اندازه کافی مایعات مصرف کنید تا از کم‌آبی بدن جلوگیری شود. آب، آبمیوه‌های طبیعی و نوشیدنی‌های بدون کافئین گزینه‌های مناسبی هستند. همچنین پس از ارتوگناتیک دندان مصرف غذاهایی که حاوی پروتئین بالا هستند؛ مانند تخم‌مرغ، پنیر و ماست به روند ترمیم بافت‌ها کمک می‌نماید.
- توجه به دمای غذا نیز اهمیت دارد؛ غذاها باید در دمای مناسب و نه خیلی داغ یا خیلی سرد مصرف شوند تا از تحریک ناحیه جراحی جلوگیری شود. همچنین، بهتر است از مصرف غذاهای تند، اسیدی و ادویه‌دار خودداری کنید.
شما باید به مدت چند هفته پس از جراحی فک پایین جلوآمده از نی و قاشق‌های باریک استفاده کنید تا از فشار اضافی بر روی فک جلوگیری شود. در نهایت، مهم است که به توصیه‌های پزشک یا جراح خود در مورد زمان و نوع غذاهایی که می‌توانید مصرف کنید، توجه نمایید. رعایت این نکات می‌تواند به بهبودی سریع‌تر و راحت‌تر شما کمک کند و از بروز عوارض جانبی ناخواسته جلوگیری نماید.
عوارض احتمالی جراحی فک
جراحی فک، مانند هر عمل دیگری، ممکن است با عوارض و خطراتی همراه باشد. برخی از عوارض شایع عبارت‌اند از:
- عفونت: خطر عفونت در ناحیه جراحی وجود دارد که ممکن است نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها داشته باشد.
- خونریزی: خونریزی بیش از حد در حین یا پس از عمل ممکن است رخ دهد و در برخی موارد نیاز به اقدامات پزشکی اضافی داشته باشد.
- درد و ناراحتی: پس از جراحی ارتوگناتیک، بیمار ممکن است درد و ناراحتی را تجربه کند که معمولاً با داروهای مسکن قابل‌کنترل است.
- تورم و کبودی: تورم و کبودی در ناحیه جراحی معمولاً شایع است و ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد.
- مشکلات در جویدن و صحبت‌کردن: پس از عمل، ممکن است بیمار برای مدتی با مشکلاتی در جویدن یا صحبت‌کردن، مواجه شود.
- مشکلات تنفسی: در مواردی که تغییرات عمده‌ای در ساختار فک ایجاد شود، ممکن است مشکلات تنفسی بروز کند.
عوارض نادر جراحی فک
- جراحی فک ممکن است به اعصاب صورت آسیب برساند که می‌تواند منجر به بی‌حسی یا درد گردد.
- برخی بیماران پس از جراحی تغییرات ظاهری مشاهده نمایند که به عدم رضایت آنها منجر شود.
- در ناحیه جراحی, مایع تجمع یابد که نیاز به تخلیه داشته باشد.
- نیاز به جراحی اصلاحی وجود داشته باشد.
- حس چشایی تحت‌تأثیر قرار بگیرد (موقتی یا دائمی)
- برخی بیماران پس از جراحی، دچار درد در مفصل فک شوند.
- ممکن است زخم‌های غیرطبیعی در ناحیه جراحی ایجاد شود.
مشاوره با جراح و دریافت اطلاعات کامل درباره عوارض و خطرات جراحی فک و صورت به بیمار کمک می‌کند تا بهترین تصمیم را اتخاذ نماید.
سخن پایانی
جراحی فک به‌عنوان یک روش درمانی مؤثر، می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افرادی که با ناهنجاری‌های فکی و مشکلات مرتبط دست‌به‌گریبان هستند، کمک کند. قبل از تصمیم‌گیری برای جراحی، لازم است که بیماران تمامی جوانب، از جمله مزایا و معایب، روند بهبودی و نیازهای بعدی را به‌دقت بررسی کنند. همکاری نزدیک با جراح و تیم درمانی می‌تواند به ایجاد یک برنامه درمانی مناسب و شخصی‌سازی شده کمک کند تا در نهایت نتایج مطلوبی حاصل شود. به‌طورکلی، عمل ارتوگناتیک یک گزینه قابل‌اعتماد برای افرادی است که به دنبال بهبود عملکرد فک و افزایش زیبایی صورت خود هستند.
سؤالات رایج در مورد جراحی فک
جراحی فک در سن کودکی ممکن است در برخی موارد ضروری باشد. یکی از مهم‌ترین دلایل برای انجام جراحی فک در کودکان، اصلاح ناهنجاری‌های مادرزادی است. بااین‌حال، تصمیم برای انجام جراحی ارتوگناتیک در کودکان باید با مشاوره دقیق پزشکی و ارزیابی کامل وضعیت کودک اتخاذ شود.
مدت زمانی که پس از عمل ارتوگناتیک باید در بیمارستان بمانید، به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع جراحی، وضعیت عمومی سلامت شما و واکنش بدن به عمل جراحی. در بیشتر موارد، بیماران بعد از عمل جراحی فک، یک یا دو روز در بیمارستان بستری می‌شوند.
در روزهای اولیه پس از جراحی، به دلیل ایجاد برش‌ها و تغییرات در بافت‌های نرم و استخوانی، خونریزی ممکن است کمی بیشتر از حد معمول باشد. این خونریزی می‌تواند ناشی از التهاب و واکنش طبیعی بدن به جراحی فک باشد. درصورتی‌که خونریزی بعد از چند روز ادامه پیدا کند یا شدت آن افزایش یابد، بیمار باید به پزشک مراجعه کند تا علت دقیق آن مورد بررسی قرار گیرد.
جراحی فک معمولاً با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در این روش، بیمار به طور کامل در خواب عمیق قرار می‌گیرد و هیچ‌گونه احساسی از درد یا ناراحتی نخواهد داشت.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.
