تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
مغز مهم‌ترین ارگان بدن است و بروز خلل در فعالیت طبیعی مغز به نقص در عملکرد بدن منجر میشود. تومور مغزی خوش‌خیم (غیر سرطانی) یک توده غیرطبیعی در مغز است که به بافت‌های اطراف حمله نمی‌کند و به نخاع گسترش نمی‌یابد. این تومورها معمولاً در یک مکان باقی می‌مانند و اگر به طور کامل از طریق جراحی برداشته شوند، معمولاً باز نمی‌گردند. بسیاری از افراد به این فکر می کنند که تومور مغزی خوش خیم خطرناک است یا خیر؟ در این مقاله آنچه که لازم است درباره‌ی تومورهای خوش خیم بدانید از علائم تا درمان آورده شده است.
تومور مغزی خوش خیم چیست؟
تومور خوش خیم توده‌ای غیرسرطانی است که از سلول‌های غیرطبیعی تشکیل شده‌اند. این سلول ها رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند اما به سایر قسمت‌های بدن گسترش پیدا نمی‌کنند. تومورهای خوش خیم معمولا توسط یک بافت فیبری احاطه می‌شوند که مانع پخش شدن آن در کل بدن میشود.
علائم تومور مغزی خوش‌خیم می‌تواند شامل سردردهای مزمن، تغییرات بینایی و مشکلات هورمونی باشد. تشخیص این تومورها معمولاً از طریق تصویربرداری مانند MRI انجام میشود.
درمان این تومورها شامل جراحی برای برداشتن تومور، رادیوتراپی، یا مانیتورینگ مداوم است. با درمان مناسب بسیاری از بیماران بهبود قابل توجهی می‌یابند و می‌توانند به فعالیت‌های روزمره خود بازگردند.
تومور مغزی خوش‌خیم چه علائم دارد؟
علائم تومور مغزی خوش‌خیم می‌تواند بسته به محل تومور و اندازه آن متفاوت باشد. برخی از علائم رایج عبارتند از:
- سردردهای مزمن به ویژه سردردهایی که صبح‌ها بدتر می‌شوند یا با فعالیت‌های خاصی تشدید می‌شوند.
- تغییرات بینایی مانند تاری دید، دوبینی یا از دست دادن بخشی از میدان دید
- مشکلات شنوایی از جمله کاهش شنوایی یا صدای زنگ در گوش
- تغییرات در حس یا حرکت ضعف یا بی‌حسی در یک طرف بدن
- مشکلات تعادلی دشواری در راه رفتن یا حفظ تعادل
- تغییرات شناختی مشکلات حافظه، تمرکز یا تغییرات در شخصیت و رفتار
- تشنج که ممکن است اولین علامت تومور باشد.
- مشکلات هورمونی به ویژه اگر تومور در نزدیکی غده هیپوفیز باشد.
تومور مغزی خوش‌خیم چگونه تشخيص داده مي‌شود؟
تشخیص تومور مغزی خوش‌خیم معمولاً شامل مراحل زیر است:
معاینه بالینی
پزشک با بررسی علائم و سابقه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و عصبی انجام می‌دهد تا عملکرد مغز و سیستم عصبی را ارزیابی کند و در صورت تشخیص وجود تومور خوش خیم بودن یا بدخیم بودن آن را بررسی می‌نماید.
تصویربرداری
روش‌های تصویربرداری مانند MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) و CT Scan (توموگرافی کامپیوتری) برای مشاهده دقیق محل، اندازه و ویژگی‌های تومور استفاده می‌شوند
تصویربرداری نقش بسیار مهمی در تشخیص تومورهای مغزی دارد. روش‌های مختلف تصویربرداری به پزشکان کمک می‌کنند تا محل، اندازه و ویژگی‌های تومور را به دقت بررسی کنند.
آزمایش
در برخی موارد، آزمایش‌های خون برای بررسی سطح هورمون‌ها و مواد شیمیایی انجام میشود. همچنین، آزمایش‌های ژنتیکی ممکن است به تشخیص کمک کنند.
بیوپسی
بیوپسی یکی از روش‌های مهم در تشخیص تومور مغزی است که به پزشکان کمک می‌کند تا نوع تومور، بافت آن و خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن را مشخص کنند. این روش شامل برداشتن نمونه‌ای از بافت تومور برای بررسی دقیق‌تر در آزمایشگاه است.انواع بیوپسی را به شرح زیراست:
بیوپسی باز
در این روش، جراح با ایجاد شکافی در جمجمه به بافت مغزی دسترسی پیدا می‌کند و نمونه‌ای از تومور را برمی‌دارد.
بیوپسی استریوتاکتیک
این روش کم تهاجمی است و با استفاده از تصویربرداری سه بعدی برای دقت بیشتر انجام میشود. جراح با کمک تصاویر محل دقیق تومور را مشخص کرده و با استفاده از ابزار مخصوص، نمونه‌ای را برمی‌دارد.
در هر دو نوع بیوپسی مراحل زیر انجام میشود:
بیمار قبل از عمل تحت آزمایش‌های لازم قرار می‌گیرد تا اطمینان حاصل شود که برای جراحی آماده است.
بسته به نوع بیوپسی، ممکن است از بیهوشی عمومی یا موضعی استفاده شود.
جراح با دقت به بافت مورد نظر دسترسی پیدا کرده و نمونه‌ای را برمی‌دارد.
نمونه برداشته شده به آزمایشگاه فرستاده میشود تا بررسی شود.
تومور مغزی قابل درمان است؟
روش‌های درمان تومور مغزی بسته به نوع، اندازه، محل تومور و وضعیت کلی بیمار متفاوت است. از روش‌های اصلی درمان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
جراحی
جراحی معمولاً اولین گزینه درمانی است. هدف از جراحی، برداشتن کامل یا بخشی از تومور است تا فشار روی مغز کاهش یابد و علائم بهبود یابند.
پرتودرمانی
پرتودرمانی یکی از روش‌های مؤثر برای درمان تومورهای مغزی خوش‌خیم است، به‌ویژه زمانی که جراحی به تنهایی کافی نباشد یا تومور در محلی قرار داشته باشد که جراحی خطرناک باشد. در این روش، از اشعه‌های با انرژی بالا برای کوچک کردن تومور و کنترل رشد آن استفاده میشود.
پرتودرمانی مزایایی دارد از جمله:
- برخلاف جراحی، پرتودرمانی نیازی به برش و جراحی ندارد.
- پرتودرمانی دقت بالایی دارد و می‌تواند به‌طور دقیق بر روی تومور متمرکز شود و آسیب کمتری به بافت‌های سالم اطراف وارد کند.
- پرتودرمانی همچنین به کاهش علائم ناشی از تومور مانند سردرد و تشنج کمک می‌کند.
در کنار مزایای این روش از موارد زیر میتوان به عوارض آن هم اشاره کرد:
- بسیاری از بیماران پس از جلسات پرتو درمانی احساس خستگی می‌کنند.
- ممکن است پوست در ناحیه تحت درمان تحریک شده و ملتهب شود.
- در برخی موارد، پرتودرمانی می‌تواند تأثیرات بلند مدتی بر عملکرد مغز داشته باشد.
مانیتورینگ مداوم
در برخی از موارد، تومورهای خوش‌خیم که علائم جدی ایجاد نمی‌کنند، ممکن است نیاز به درمان فوری نداشته باشند و فقط تحت نظارت منظم قرار گیرند تا هر گونه تغییر در اندازه یا رفتار تومور شناسایی شود.
درمان‌های دارویی
متخصصان از داروهای مختلفی برای کنترل یا درمان تومور مغزی خوش خیم استفاده می‌کنند:
داروهای کاهش دهنده‌ی حجم تومور مغزی خوش‌خیم
برای کاهش حجم تومورهای مغزی خوش‌خیم، معمولاً از داروهای شیمی‌درمانی استفاده نمی‌شود، زیرا این تومورها به طور کلی رشد آهسته‌تری دارند و کمتر تهاجمی هستند. با این حال، در برخی موارد خاص، ممکن است از داروهای خاصی برای کنترل علائم یا کاهش اندازه تومور استفاده شود. برخی از این داروها عبارتند از:
داروهای ضد التهابی: این داروها می‌توانند به کاهش التهاب و تورم اطراف تومور کمک کنند و در نتیجه فشار روی مغز را کاهش دهند.
داروهای هورمونی: در مواردی که تومورهای مغزی خوش‌خیم به هورمون‌ها پاسخ می‌دهند، ممکن است از داروهای مهارکننده هورمون‌ها برای کاهش رشد تومور استفاده شود.
داروهای ضدتشنج: اگر در اثر تومور فرد دچار تشنج شود، از این داروها استفاده میشود.
انواع تومور مغزی خوش خیم
در ادامه شایع‌ترین انواع تومور مغزی خوش خیم را توضیح می‌دهیم:
مننژیوم
مننژیوم نوعی تومور است که در لایه‌های محافظ مغز و نخاع به نام مننژها ایجاد میشود. این تومورها معمولا خوش‌خیم هستند و رشد آهسته‌ای دارند، اما در برخی موارد می‌توانند به اندازه‌ای بزرگ شوند که به بافت‌های اطراف فشار وارد کنند و عوارضی ایجاد شود.
علائم مننژیوم بسته به محل تومور متفاوت است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سردردهای مزمن
- تغییرات بینایی مانند تاری یا دوبینی
- زنگ زدن گوش و ضعف شنوایی
- از دست دادن حافظه
- تشنج
- تغییرات رفتاری یا شخصیتی
درمان مننژیوم عمدتا جراحی برای برداشتن تومور است. در برخی موارد، پرتودرمانی نیز ممکن است برای نابودی سلول‌های باقی‌مانده استفاده شود.
آدنوم هیپوفیز
آدنوم هیپوفیز یک تومور خوش‌خیم است که در غده هیپوفیز، واقع در قاعده مغز، رشد می‌کند. این تومورها معمولاً غیرسرطانی هستند و به دیگر بخش‌های بدن گسترش نمی‌یابند.
علائم آدنوم هیپوفیز شامل سردرد، مشکلات بینایی، و تغییرات هورمونی است. این تغییرات هورمونی ممکن است باعث ترشح بیش از حد یا کمبود هورمون‌های مختلف در بدن شود. درمان این تومورها دارو، جراحی، یا پرتودرمانی است.
چگونه از بروز تومور مغزی پیشگیری کنیم؟
هیچ راه قطعی برای پیشگیری از تومور مغزی وجود ندارد، اما می‌توانید با رعایت برخی نکات، خطر ابتلا به آن را کاهش دهید. این نکات شامل موارد زیر است:
- حفظ یک رژیم غذایی متعادل و سالم، ورزش منظم، و پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر می‌تواند به کاهش خطر کمک کند.
- پرهیز از قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر: اجتناب از مواجهه با مواد شیمیایی خطرناک و پرتوهای مضر می‌تواند مفید باشد
- سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به بسیاری از انواع سرطان، از جمله تومورهای مغزی را افزایش دهد.
- انجام معاینات و غربالگری‌های منظم می‌تواند به تشخیص زودهنگام و درمان مؤثرتر کمک کند.
چه عواملی خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش می‌دهند؟
عوامل مختلفی می‌توانند خطر ابتلا به تومور مغزی را افزایش دهند مانند:
- داشتن سابقه خانوادگی تومورهای مغزی خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- خطر ابتلا به بسیاری از انواع تومورهای مغزی با افزایش سن بیشتر میشود.
- مواجهه با مواد شیمیایی مانند حلال‌ها، آفت‌کش‌ها، فرآورده‌های نفتی و وینیل کلرید خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- افرادی که در معرض تابش‌های اشعه‌های خطرناک قرار دارند، ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند.
طول عمر بیماران تومور مغزی خوش خیم
طول عمر بیماران مبتلا به تومور مغزی خوش خیم به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع تومور، محل قرارگیری آن، اندازه و شکل تومور، و وضعیت کلی سلامت بیمار. به طور کلی، تومورهای مغزی خوش خیم معمولاً رشد آهسته‌ای دارند و به بافت‌های اطراف حمله نمی‌کنند.
در بسیاری از موارد، اگر تومور به طور کامل از طریق جراحی برداشته شود، احتمال بازگشت آن کم است و بیماران می‌توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند. با این حال، در صورتی که تومور در مکانی قرار داشته باشد که جراحی کامل آن ممکن نباشد، ممکن است نیاز به درمان‌های تکمیلی مانند رادیوتراپی یا شیمی‌درمانی باشد.
آیا تومور مغزی خوش خیم کشنده است؟
تومورهای مغزی خوش خیم به طور کلی کشنده نیستند. این تومورها معمولا رشد آهسته‌ای دارند و به بافت‌های اطراف حمله نمی‌کنند. با این حال، در برخی موارد نادر، اگر تومور در مکانی قرار داشته باشد که به عملکردهای حیاتی مغز فشار وارد کند یا باعث مشکلات جدی شود، ممکن است خطراتی ایجاد کند.
نتیجه گیری
تومورهای مغزی خوش خیم توده‌های غیرطبیعی با رشدی آرام هستند که عمدتا در مغز وجود دارند. این تومورها پیشرفت سریعی ندارند و به سرطان تبدیل نمی‌شوند. از طریق تصویربرداری مغزی قابل تشخیص هستند و معمولا با جراحی و برداشتن توده قابل درمان هستند. اگر تومور در جای بسیار مهم و حیاتی باشد از روش پرتودرمانی نیز استفاده میشود.
تغییرات در بینایی، سردردهای مزمن، تشنج، مشکلات هورمونی و شناختی از علائم عمده‌ی این اختلال هستند. در صورت مشاهده این علائم باید با یک پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید.
سوالات متداول
تومورهای مغزی خوش خیم عمدتا تمایلی به تبدیل به سرطان ندارند.
تغییرات در بینایی، سردردهای مزمن، تشنج، مشکلات هورمونی و شناختی و تعادلی از علائم این اختلال هستند.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.
