تایید شده توسط پزشکان متخصص ایزی مد
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش آگاهی شماست. قبل از هرگونه اقدام با پزشکان ایزی مد مشورت کنید
آفت گلو در کودکان ممکن است در ظاهر خطرناک به نظر نرسد، اما می‌تواند با علائمی همراه شود که برای کودک آزار‌دهنده هستند. معمولا بروز آفت می‌تواند دلایل متنوعی داشته باشد که در گروهی از آنها، نیاز به انجام مداخله سریع است تا عوارض و علائم خطر جدی ایجاد نشوند. بسیاری از والدین به دنبال این هستند که نشانه‌های مرتبط با این زخم‌ها و درمان موثر آنها را بشناسند تا بتوانند در صورت بروز، تصمیم درستی بگیرند و حتی به سراغ درمان خانگی آفت گلو بروند. از این‌رو در این مطلب قصد داریم دقیق‌تر در مورد علل، نشانه‌ها، روش‌های درمانی و به خصوص شیوه‌های درمان خانگی آفت گلو صحبت کنیم تا بتوانید با اطلاعات کامل‌تر با این زخم‌ها رفتار کنید.
۱. آفت گلو در کودکان چیست و چه علتی دارد؟
منظور از آفت گلو در کودکان، زخم‌های کوچکی هستند که معمولا رنگ سفید یا زرد با حاشیه قرمز دارند و در قسمت‌های نرم دهان مانند پشت لب‌ها، لوزه‌ها و یا هر بخش دیگری در دهان ایجاد میشوند. این زخم‌ها عموما دردناک هستند، خصوصا در مواقعی که فرد غذا یا نوشیدنی‌های داغ را مصرف می‌کند. عمده شکایت کودکان یا افراد دیگر هم همین احساس ناراحتی یا دردی است که به دنبال مصرف مواد غذایی مختلف ایجاد میشود. زخم‌های ایجاد به ندرت نگران‌کننده هستند و به مرور به صورت خودبه‌خودی از بین می‌روند. عمده والدین به دنبال این هستند که علت آفت گلو در کودک را شناسایی کنند، چون این کار به آنها در پیشگیری و شناخت هر چه بیشتر این مشکل کمک می‌کند.
اغلب ویروس‌ها یا باکتری‌ها نقش کمی در ایجاد زخم‌ها دارند و به همین دلیل است که شانس انتقال آنها به دیگران هم بسیار پایین است. اختلالات سیستم ایمنی، یکی از دلایل مهم بروز آفت در کودکان است. در این حالت، سیستم ایمنی به اشتباه، به بافت‌های نرم دهان حمله می‌کند و به این صورت باعث ایجاد زخم در آنها میشود. البته ضعف سیستم ایمنی هم می‌تواند به شکل دیگری، این مشکل را ایجاد کند. پس استرس و هر گونه فشار روحی در کودکان، می‌تواند به این طریق آفت را ایجاد کند.
از عوامل دیگر بروز این زخم‌ها، رژیم غذایی کودک می‌باشد.
کمبود گروهی از ویتامین‌ها مانند B12، C یا آهن از طرفی و حساسیت‌های غذایی از طرفی دیگر، باعث تحریک کردن بافت نرم دهان و ایجاد آفت میشوند. باید بدانید که با دادن رژیم‌های بسیار شور یا تند به کودک خود، وی را بیشتر در معرض رخم‌های دهانی قرار می‌دهید، خصوصا اگر خود کودک هم نسبت به آنها حساس باشد.
اما در آخر آسیب به بافت‌های نرم دهان هم می‌تواند از علت‌های دیگر برای ایجاد علائم آفت گلو باشد. استفاده از مواد غذایی داغ، گاز گرفتگی تصادفی و تماس دست کثیف با لثه و دهان از طریق انتقال میکروب و آسیب به دهان، زخم را ایجاد می‌کنند..0
البته در مواردی که سوختگی جزئی است، می‌توانید خودتان با بررسی ویژگی‌های مختلف، کرم مناسب را انتخاب کنید. در این موارد معمولا آسیب محدود بوده و به همین دلیل عوارض جدی به جز درد یا سوزش در آن ناحیه، در انتظار بیمار نیست. پس احتمالا نیاز به پمادهایی برای مدیریت درد یا سوزش باشد. سوختگی بسته به وسعت و عمق درگیری، سه درجه مختلف دارد که در درجه دو، عمدتا نیاز به کرم سوختگی میشود.
بهتر است در شروع درمان، عامل ایجاد‌کننده این آسیب و زمان تماس با آن مشخص شود. این دو عامل می‌توانند به تشخیص درست عمق آسیب کمک کنند. در مواردی که شدت سوختگی از یک آسیب جزئی مانند آفتاب سوختگی بیشتر است، باید به سراغ گزینه‌هایی بروید که دارای آنتی بیوتیک برای کنترل عفونت هستند. چون در این موارد به دلیل از بین رفتن پوست، ریسک عفونت بیشتر خواهد بود و به همین دلیل برای پیشگیری از این مشکل به پماد‌های حاوی آنتی بیوتیک نیاز است.
۲. چه نشانه‌ها و علائمی نشان‌دهنده آفت گلو در کودکان است؟
علائم آفت گلو عمدتا شامل زخم های دردناکی است که به دنبال مصرف غذا یا نوشیدنی تشدید میشوند. آفت در بیشتر موارد با تب یا علائم دیگری همراه نیست و از این‌رو انتظار می‌رود که به صورت خود‌به خود بهبود پیدا کند. برخی از کودکان ممکن است به دنبال این زخم‌های دردناک، اشتهای خود را از دست بدهند یا اینکه بی‌قراری کنند. در این شرایط می‌توان مسکن‌ها و درمان‌های ضد درد مناسب را برای کنترل این علائم تجویز کرد.
به دنبال این آفت در گلو، می‌توان انتظار ایجاد تورم و التهاب در بافت‌های اطراف را داشت که این التهاب عمدتا شدید نیست و در زمان کوتاهی بهبود پیدا می‌کند.
در کل می‌توان به صورت خلاصه گفت که جدی‌ترین علامت آفت گلو در کودکان، زخم‌های دردناکی هستند که آزار‌دهنده می‌باشند.
۳. درمان‌های خانگی برای آفت گلو
از آن‌جایی که آفت گلو در کودکان اغلب خطرناک نیست، بیشتر والدین ترجیح می‌دهند درمان‌های خانگی موثر را جایگزین مراجعه به پزشک کنند. این درمان‌ها می‌توانند در مواردی که علائم هشدار وجود ندارد یا اینکه علائم خفیف هستند، بسیار موثر باشند. البته بهتر است درمان خانگی آفت گلو به عنوان یک روش مکمل استفاده شده و به آن به عنوان یک روتین درمانی به جای مراجعه به پزشک نگاه نشود.
یکی از روش‌های خانگی موثر برای تسریع در بهبودی زخم‌های آفت، استفاده از محلول آب نمک و قرقره کردن آن چندین بار در روز است. نمک به دلیل داشتن خاصیت ضدالتهابی و ضد‌عفونی، می‌تواند یک ماده بسیار موثر برای درمان آفت گلو در کودکان باشد. برای این کار می‌توانید یک قاشق غذاخوری نمک را در آب گرم حل کرده و کودک خود را تشویق کنید تا آن را قرقره کند. با این کار انتظار می‌رود که التهاب زخم‌ها کمتر شده و درد و ناراحتی ناشی از آن هم تسکین پیدا کند.
یکی دیگر از درمان‌های خانگی، عسل است. عسل دارای اثراتی مشابه نمک در ضدالتهاب و ضد باکتری بودن است که می‌تواند شرایط آفت را بهتر کند. می‌توانید مقداری عسل را بر روی زخم بمالید یا اینکه آن را در آب حل کرده و به عنوان نوشیدنی به کودک بدهید. در مورد زخم‌های گلو، روش دوم کارآیی بیشتری دارد.
ژل آلوئه‌ورا، ماده دیگری است که می‌تواند به عنوان درمان خانگی آفت گلو استفاده شود. این ماده به علت طبع خنک می‌تواند تا حدی درد ناحیه گلو را کمتر کرده و باعث ایجاد احساس بهتری در کودک شود. معمولا در شرایطی که کودک حساسیت زیادی نسبت به این زخم‌ها نشان می‌دهد، توصیه میشود از مقداری ژل آلوئه‌ورا استفاده کنید تا درد کمی تسکین پیدا کند. این کار به کودک کمک می‌کند تا بتواند غذاهای مناسب و درمان‌های دیگر را راحت‌تر مصرف کند.
اصولا درمان خانگی بیشتر شامل داروهای گیاهی و محصولات طبیعی میشود که این روش‌ها برای زمانی مناسب هستند که آفت علائم جدی یا درد شدید ندارد. در غیر این صورت درمان‌های دارویی روش ارجح برای تسکین درد محسوب میشوند و می‌توان از درمان‌های خانگی به عنوان مکمل آنها استفاده کرد.
۴. چه داروهایی برای درمان آفت گلو کودکان توصیه میشود؟
آفت گلو در کودکان معمولا نیاز به درمان دارویی ندارد، اما گاهی شدت علائم باعث بی‌قراری کودک میشود که در این شرایط می‌توان با نظر پزشک، به سراغ گزینه‌های دارویی رفت.
برای کنترل درد ممکن است پزشکان به سراغ پماد یا ژل‌های موضعی حاوی لیدوکائین یا مسکن‌های مجاز بروند. استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند از گزینه‌های انتخابی پزشک برای کنترل درد باشند که این داروها به دلیل خاصیت ضدالتهابی، در بهبود آفت هم تاثیر دارند. بخشی دیگر از درمان آفت گلو در کودکان، ممکن است شامل دهان‌شویه‌های حاوی مواد ضدعفونی‌کننده مانند کلرهگزیدین یا استروئیدی شود.
این دهان‌شویه‌ها تعادل باکتری‌ها در محیط دهان را حفظ کرده و به بهبود سریع‌تر زخم کمک می‌کنند. بسته به علت، درمان‌های دارویی دیگر هم می‌توانند تجویز شوند. برای مثال اگر کودک دچار آفت در زمینه کمبود ویتامین شده باشد، پزشک ویتامین‌های مناسب مانند گروه C یا B12 را پیشنهاد می‌دهد.
۵. چه اقداماتی برای پیشگیری از آفت گلو در کودکان می‌توان انجام داد؟
پیشگیری از آفت گلو نیاز به اقدامات پیچیده ندارد و با برخی اقدامات ساده می‌توان سلامت دهان کودک را حفظ کرد و از بروز زخم‌های دهانی، جلوگیری کرد. بهتر است از همان سنین کودکی، فرزند خود را به مسواک زدن مرتب و استفاده از دهان‌شویه طبیعی تشویق کنید. با این کار باکتری‌های مضر دهان حذف شده و سلامت دهان و دندان کودک حفظ میشود. این سلامت می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از بروز آفت داشته باشد. اقدامات دیگر بیشتر مربوط به خود والدین میشوند، چون آنها هم می‌توانند در این زمینه نقش مهمی داشته باشند.
باید به رژیم غذایی کودک خود به عنوان یکی از دلایل اصلی بروز آفت توجه داشته باشید. یک رژیم سالم باید غنی از ویتامین‌های مختلف و به خصوص انواعی که در بروز زخم‌های دهانی نقش دارند یعنی ویتامین C و B12 باشد. ضمنا باید در مصرف وعده‌های تند و اسیدی هم مراعات کرد، چون این دسته از غذاها تحریک و آسیب به بافت دهان را تشدید می‌کنند. تغذیه مناسب علاوه بر این می‌تواند در تقویت سیستم ایمنی کودک هم تاثیر‌گذار باشد. با یک سیستم ایمنی قوی و رژیم سالم دیگر شانس بروز آفت تا حد زیادی کاهش پیدا می‌کند.
۶. چه زمانی باید برای آفت گلو به پزشک مراجعه کرد؟
آفت گلو در کودکان می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد که اغلب آنها، خطرناک نیستند و به صورت خودبه‌خود یا با درمان‌های خانگی بهبود پیدا می‌کنند. اما در این بین شرایطی هم وجود دارند که در آنها، درمان خانگی آفت گلو موثر نیست و باید حتما زخم‌ها توسط پزشک معاینه شوند.
یکی از علائم هشدار برای مراجعه به پزشک، طولانی شدن یا عود مکرر آفت است. معمولا به والدین توصیه میشود در زمان‌هایی که زخم‌ها برای بیشتر از دو هفته ماندگار هستند یا اینکه به صورت مکرر تکرار میشوند، به پزشک مراجعه کنند، چون این علائم نشان می‌دهند که ممکن است بیماری مشکلات مهمی مانند ضعف سیستم ایمنی، کمبود ویتامین‌ها یا بیماری‌های مرتبط دیگری داشته باشد.
از موارد هشدار دیگر می‌تواند علائم همراه با آفت باشد. اصولا این زخم‌ها با علائمی مانند تب یا خستگی همراه نیستند و تنها به صورت زخم‌های دردناک بروز می‌کنند. اما همراهی تب، خستگی یا علائم سیستمیک دیگر، احتمال عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی را بیشتر می‌کنند. در این شرایط حتما نیاز به درمان‌های دارویی مناسب تحت نظر پزشک وجود دارد و از این‌رو طبیعی است که دیگر درمان‌های عادی و خانگی موثر نباشند.
گاهی درد ناشی از این زخم‌ها به اندازه‌ای است که کودک را مصرف غذا دور نگه می‌دارد. عدم مصرف کافی مایعات و غذا می‌تواند خطرات جدی برای کودک داشته باشد، به همین دلیل شدت علائم آفت گلو می‌تواند از موارد دیگر برای تصمیم‌گیری در مورد مراجعه به پزشک باشد.
در کل می‌توان گفت که آفت در اغلب موارد نیاز به مراجعه به پزشک ندارد، اما اگر علائم شدید و طولانی هستند، به صورت مکرر تکرار میشوند و بهبود نمی‌یابند، باید به پزشک مراجعه کرد تا با بررسی‌های تکمیلی، علت اصلی آفت مشخص شده و برای آن درمان مناسب تجویز شود. برای شکایت رایجی مانند آفت نیازی به مراجعه و ویزیت حضوری نیست و می توانید به راحتی بدون معطلی با بهترین پزشکان اطفال آنلاین گفت و گو کنید.
۷. آیا رژیم غذایی کودک می‌تواند به بهبود یا پیشگیری از آفت گلو کمک کند؟
یکی از علل ایجاد آفت گلو در کودکان، می‌تواند مصرف مواد غذایی نامناسب باشد، از این‌رو طبیعی است که رژیم غذایی بتواند تاثیر خوبی در بهبود یا پیشگیری از این زخم‌ها داشته باشد. معمولا ریسک ایجاد آفت در کودکانی که بیشتر از غذاهای تند، شور و اسیدی استفاده می‌کنند، بالاتر است. این مواد غذایی اغلب در تحریک مخاط دهان نقش دارند و به همین دلیل طبیعی است که احتمال ایجاد آفت را بیشتر کنند.
ضمنا کمبود برخی از ویتامین‌ها مانند ویتامین B12، ویتامین C، آهن و فولات هم با افزایش ریسک ایجاد زخم‌های دهانی مرتبط می‌باشند. از این‌رو همان‌طور که در ابتدای این بخش هم اشاره شد، رژیم غذایی به شکل‌های مختلف در بهبود یا پیشگیری از بروز آفت تاثیر خواهند داشت.
اما سوال اصلی که در اینجا ممکن است مطرح شود این است که چه رژیمی برای مقاله با این مشکل می‌تواند موثر باشد؟
در قدم اول حتما باید به تامین آب کافی بدن کودک در طول روز توجه کرد، چون گاهی کاهش رطوبت و خشکی، علت آفت گلو در کودک است. در قدم بعدی باید به وعده‌های اصلی کودک توجه کرد. مصرف مرکبات، فلفل دلمه‌ای و سبزیجات مختلف با تامین ویتامین C مورد نیاز بدن، باعث تقویت سیستم بدن شده و از بروز بسیاری از زخم‌های دهانی جلوگیری می‌کند.
در کنار این مواد غذایی، باید به تامین‌کننده‌های ویتامین B12 یعنی گوشت، تخم‌مرغ، لبنیات، حبوبات و غذاهای پروبیوتیک مانند ماست توجه کرد. محصولات پروبیوتیک نقش موثری در ایجاد تعادل در باکتری‌های دهان و کاهش التهاب‌های این ناحیه دارند و از این‌رو می‌توانند برای پیشگیری یا بهبود آفت موثر باشند.
۸. سوالات رایج در مورد آفت گلو در کودکان
آفت گلو نوعی زخم‌های موضعی در ناحیه گلو است که می‌تواند همزمان در ناحیه دهان هم باشد. این زخم‌ها عمدتا با علائمی مانند تب همراه نبوده و مسری هم نیستند. اما در نقطه مقابل، عفونت‌های گلو علل اغلب علت ویروسی و باکتریایی داشته که همراه با تب و علائم دیگر هستند و می‌توانند به قابلیت انتقال به دیگران را داشته باشند.
عمدتا تب جزو علائم آفت گلو نیست و این زخم‌ها بیشتر با درد و ناراحتی هنگام لمس یا غذا خوردن خود را نشان می‌دهند. البته در شرایطی نادر آفت‌های ناشی از ویروس‌ها و باکتری‌ها می‌توانند علائم سیستمیک مانند تب هم ایجاد کنند.
معمولا غذاهای آبکی، نرم و خنک مانند عسل، ماست، سوپ و میوه‌های با اسیدیته کم می‌توانند گزینه‌های خوبی برای تسکین نشانه‌های آفت گلو باشند.
عسل و سایر داروهای گیاهی که خاصیت ضدالتهابی دارند، می‌توانند برای تسکین علائم آفت گلو و تسریع در بهبودی آنها موثر باشند. البته کارایی درمان‌های گیاهی زمان بیشتر مشخص میشوند که علائم خفیف تا متوسط باشند، چراکه در زمان شدت علائم بیشتر درمان‌های دارویی موثر‌تر خواهند بود.
آفت گلو عمدتا مسری نیست و قابلیت انتقال به دیگران ندارد. این زخم‌ها بیشتر در افرادی مشاهده میشود که شرایط مساعد برای ایجاد آنها مانند استرس، حساسیت به برخی غذاها یا تضعیف سیستم ایمنی بدن وجود داشته باشد. البته گاهی آفت علت ویروسی یا باکتریایی دارد که در این صورت خود عامل بیماری‌زا و نه خود آفت می‌تواند منتقل شود.
دهان شویه‌ها می‌توانند درد و التهاب ناشی از زخم‌های آفت را کمتر کنند، البته این ویژگی در مورد همه آنها صادق نیست. معمولا توصیه میشود برای این کار از انواع بدون الکل که حاوی مواد ضدعفونی‌کننده مناسب هستند استفاده شود. دهان‌شویه طبیعی مانند آب نمک هم می‌تواند به دلیل خاصیت ضدالتهابی، گزینه خوبی برای درمان خانگی آفت باشد.
تیم تحریریه ایزی مد
از پزشکان و متخصصین حوزه سلامت، مترجمان و نویسندگان با تجربه حوزه پزشکی تشکیل شده است تا با تولید محتوای مناسب و به روز پزشکی مبتنی بر منابع علمی معتبر یاری رسان عموم مردم ایران و سلامتجویان باشد.
